A 4: 126

Tu mnisi, pewna osoba trwa z sercem przepełnionym przyjaznością rozciągniętą na jedną kwartę, jak i na drugą kwartę, jak i na trzecią kwartę, jak i na czwartą kwartę tak i powyżej, poniżej, dookoła i wszędzie, do wszystkich jak i do siebie; trwa on ze swym sercem pełnym, wzniosłym, niezmierzonym, w przyjazności bez wrogości czy złej woli, rozciągając to na cały świat. I teraz cokolwiek podczas tego stanu kontemplacji istnieje do sklasyfikowania jako materia, do sklasyfikowania jako uczucie, do sklasyfikowania jako percepcja, do sklasyfikowania jako determinacje, do sklasyfikowania jako świadomość, te rzeczy widzi on jako nietrwale, jako narażone na cierpienie, jako kolec, jako klęskę, jako dolegliwość, jako obce, jako zużywalne, jako puste, jako nie-ja. Po rozpadzie ciała, po śmierci, pojawia się w dworze Bogów Czystych Krain. I ten rodzaj ponownego pojawienia się nie jest dzielony ze zwykłym człowiekiem (który nie osiągnął Ośmiorakiej Szlachetnej Ścieżki).

A 4: 125

Tu mnisi, pewna osoba trwa z sercem przepełnionym przyjaznością rozciągniętą na jedną kwartę, jak i na drugą kwartę, jak i na trzecią kwartę, jak i na czwartą kwartę tak i powyżej, poniżej, dookoła i wszędzie, do wszystkich jak i do siebie; trwa on ze swym sercem pełnym, wzniosłym, niezmierzonym, w przyjazności bez wrogości czy złej woli, rozciągając to na cały świat. Odnajduje w tym zadowolenie, odnajduje to jako pożądane, widzi to jako wiodące do jego dobra, stabilnie i z determinacją przebywa w ten sposób wielokrotnie i jeżeli umiera bez utracenia tego, pojawia się wśród bogów dworu Wyższej Boskości.
A okres życia bogów dworu Wyższej Boskości to jeden eon. Zwykła osoba (która nie osiągnęła Ośmiorakiej Szlachetnej Ścieżki) pozostaje tam przez cały okres życia; ale po przeminięciu całości tego okresu życia właściwego tym bogom, opuszcza to wszystko i – zgodnie z jej przeszłymi czynami) może zejść nawet do piekła lub do zwierzęcego łona lub do królestwa duchów. Ale uczeń Tathagaty pozostaje tam (w tym niebie) przez swój okres życia i po przeminięciu całego okresu życia tych bogów, ostatecznie osiąga całkowite wygaszenie pożądania, nienawiści i złudzenia w tejże niebiańskiej egzystencji.
To jest tym co wyróżnia, co różni mądrego ucznia, który jest uszlachetniony (przez osiągnięcie szlachetnej ścieżki) od niemądrego zwykłego człowieka, mianowicie jest u niego destynacja dla ponownego pojawienia się (po śmierci, ale arahat zrealizował koniec narodzin).

A 1: 53 -55, 386

Mnisi, jeżeli mnich kultywuje przyjazność na tak długo jak trwa skinięcie palcem, jest on nazywany mnichem. Nie jest on pozbawiony jhany, podąża za nauczaniem Mistrza, reaguje na rady i nie je ofiarowanego mu jedzenia na darmo. Co zatem powinno się powiedzieć o tych którzy praktykują je wielokrotnie.

SN 20: 3

Mnisi, tak jak klany z wieloma kobietami i paroma mężczyznami są łatwo rujnowane przez grabieżców i bandytów, tak też każdy mnich który nie utrzymał przy istnieniu, nie praktykował wielokrotnie wyzwolenia umysłu przez przyjazność, jest łatwo rujnowany przez nie-ludzkie istoty. I tak jak klany z paroma kobietami i wieloma mężczyznami nie są łatwo rujnowane przez grabieżców i bandytów, tak też każdy mnich który utrzymał przy istnieniu, i praktykował wielokrotnie wyzwolenie umysłu przez przyjazność, nie jest łatwo rujnowany przez nie-ludzkie istoty. Zatem mnisi powinniście trenować w ten sposób: „Wyzwolenie umysłu przez przyjazność będzie przez nas utrzymywane przy istnieniu i będzie wielokrotnie przez nas praktykowane, użyte jako nasz pojazd, użyte jako nasza fundacja, ustanowione, skonsolidowane i właściwie zarządzane” oto jak powinniście się trenować.

A 11:16

Mnisi, kiedy wyzwolenie serca przez przyjazność jest utrzymywane przy istnieniu, wielokrotnie praktykowane, używane jako pojazd, użyte jako czyjaś fundacja, ustanowione, skonsolidowane i poprawnie zarządzane, można wtedy oczekiwać jedenastu błogosławieństw. Jakich jedenastu?
Śpi komfortowo, budzi się komfortowo, nie śni złych snów, jest drogi ludzkim istotom, jest drogi nie-ludzkim istotom, bogowie go strzegą, ani ogień ani trucizna go nie krzywdzi, jego umysł łatwo się koncentruje, wyraz jego twarzy jest spokojny, umiera bez pomieszania, i nawet jeżeli nie podoła w głębszej penetracji to pojawi się w świecie wyższej boskości, w świecie Brahmy.

M 21 o metta

Mnisi, jest pięć rodzajów mowy, której inni mogą używać kiedy się do was zwracają: Ich mowa może być odpowiednia lub nieodpowiednia, kiedy inni zwracają się do was ich mowa może być prawdziwa lub nieprawdziwa, kiedy inni zwracają się do was ich mowa może być łagodna lub ostra, kiedy inni zwracają się do was ich mowa może dotyczyć dobra lub krzywdy, kiedy inni zwracają się do was, ich mowie może towarzyszyć przyjacielskość lub wewnętrzna nienawiść.
Zatem mnisi, powinniście trenować tak: "Nasze umysły pozostaną nieprzywiązane i nie wypowiemy złych słów i będziemy trwać współczująco dla ich dobra z umysłem przyjaznym i bez wewnętrznej nienawiści. Będziemy trwać w stosunku do nich z przyjaznym umysłem obfitym, przepełnionym radością z umysłem bezgranicznym i przyjacielskim, bez wrogości i złej woli, rozciągając to na cały świat jako obiekt wspierający. Oto jak powinniście trenować.

Dhammapada i M 128

„On mnie obraził, on mnie uderzył
On mi zaszkodził, on mnie ograbił”
Nienawiść nigdy nie znika u tych
Którzy pielęgnują tego rodzaju wrogość.
„On mnie obraził, on mnie uderzył
On mi zaszkodził, on mnie ograbił”
Nienawiść pewnie znika u tych
Którzy nie pielęgnują tego rodzaju wrogości.
Gdyż wrogość przez wrogość
Nigdy nie zanika
Zanika ona przez przyjaźń
To starożytna zasada.

A 5:161

Mnisi, jest pięć sposobów na usunięcie irytacji dzięki którym irytacja może być całkowicie usunięta przez mnicha, gdy u niego powstaje. Jakie pięć? Przyjazność wobec osoby która was irytuje może być utrzymywana przy istnieniu, oto jak irytacja wobec tej osoby może być usunięta. Współczucie wobec osoby która was irytuje może być utrzymywane przy istnieniu, oto jak irytacja wobec tej osoby może być usunięta. Równowaga wobec osoby która was irytuje może być utrzymywana przy istnieniu, oto jak irytacja wobec tej osoby może być usunięta. Zapomnienie i ignorowanie tej osoby która was irytuje może być utrzymywane przy istnieniu, oto jak irytacja wobec tej osoby może być usunięta. Odpowiedzialność za działanie osoby która was irytuje może być rozpatrywana w taki sposób: „Ta dobra osoba jest właścicielem swoich działań, spadkobiercą swoich działań, jej działania są łonem z którego się rodzi, jej działania są rodziną za którą jest odpowiedzialna, jej działania są jej schronieniem, jest ona spadkobiercą swych działań czy to dobrych czy złych. Tak także irytacja tą osobą może być usunięta. Takie jest pięć sposobów na usunięcie irytacji przez które irytacja może być całkowicie usunięta u mnicha gdy u niego powstaje.

A 7:60

 

Mnisi, siedem rzeczy zadowalających i pomocnych wrogowi spotyka człowieka który jest zagniewany, czy to kobietę czy mężczyznę. Jakie siedem? Tu mnisi, wróg życzy tak swemu wrogowi: „Niech będzie brzydki”. Dlaczego tak jest? Żaden wróg nie cieszy się pięknem swego wroga. A kiedy ten człowiek jest zagniewany, ofiarą gniewu, kierujący się gniewem, nawet jeżeli dobrze okąpany i dobrze namaszczony z wytrymowanymi włosami i brodą, ubrany na biało, to jest brzydki przez swe bycie ofiarą gniewu. To jest pierwsza rzecz zadowalająca i pomocna wrogowi, co spotyka człowieka który jest zagniewany, czy to kobietę czy mężczyznę.

Również wróg życzy swemu wrogowi tak: „Niech leży w bólu”. Dlaczego tak jest? Żaden wróg nie cieszy się gdy wróg leży komfortowo. A kiedy ten człowiek jest zagniewany, ofiarą gniewu, kierujący się gniewem, nawet jeżeli leży na kanapie wyłożonej skórami, kocami, obłożonej skórą jelenia, z baldachimem i z czerwonymi poduszkami pod głowę i stopy to jednak leży on w bólu przez swe bycie ofiarą gniewu. To jest druga rzecz zadowalająca i pomocna wrogowi, co spotyka człowieka który jest zagniewany, czy to kobietę czy mężczyznę.

Również wróg życzy swemu wrogowi tak: „Niech mu się niepowodzi”. Dlaczego tak jest? Żaden wróg nie cieszy się z powodzenia wroga. A kiedy ten człowiek jest zagniewany, ofiarą gniewu, kierujący się gniewem, myli zło z dobrem i myli dobro ze złem i te rzeczy błędnie wzięte jedne za drugie, na długo doprowadzą do jego krzywdy i cierpienia, przez jego bycie ofiarą gniewu. To jest trzecia rzecz zadowalająca i pomocna wrogowi, co spotyka człowieka który jest zagniewany, czy to kobietę czy mężczyznę.

Również wróg życzy swemu wrogowi tak: „Niech nie będzie bogaty”. Dlaczego tak jest? Żaden wróg nie cieszy się bogactwem swego wroga. A kiedy ten człowiek jest zagniewany, ofiarą gniewu, kierujący się gniewem, nawet jeżeli osiąga bogactwo przez wysiłek oparty na sile jego ramion, zdobyte w pocie czoła, prawomocne, uzyskane zgodnie z prawem, to jednak królewski skarbnik mu je zabierze przez jego bycie ofiarą gniewu. To jest czwarta rzecz zadowalająca i pomocna wrogowi, co spotyka człowieka który jest zagniewany, czy to kobietę czy mężczyznę.

Również wróg życzy swemu wrogowi tak: „Niech nie będzie sławny”. Dlaczego tak jest? Żaden wróg nie cieszy się sławą swego wroga. A kiedy ten człowiek jest zagniewany, ofiarą gniewu, kierujący się gniewem, nawet jeżeli osiąga sławę którą uzyskał pilnością, traci ją przez jego bycie ofiarą gniewu. To jest piąta rzecz zadowalająca i pomocna wrogowi, co spotyka człowieka który jest zagniewany, czy to kobietę czy mężczyznę.

Również wróg życzy swemu wrogowi tak: „Niech nie ma przyjaciół”. Dlaczego tak jest? Żaden wróg nie cieszy się z tego, że wróg ma przyjaciół. A kiedy ten człowiek jest zagniewany, ofiarą gniewu, kierujący się gniewem, jakichkolwiek ma przyjaciół, towarzyszy, rodzinę i krewnych, trzymają się oni od niego z dala przez jego bycie ofiarą gniewu. To jest szósta rzecz zadowalająca i pomocna wrogowi, co spotyka człowieka który jest zagniewany, czy to kobietę czy mężczyznę.

Również wróg życzy swemu wrogowi tak: „Niech po rozpadzie ciała, po śmierci, pojawi się w stanie deprywacji, w złej destynacji w zatraceniu, nawet w piekle”. Dlaczego tak jest? Żaden wróg nie życzy wrogowi dobrej destynacji. A kiedy ten człowiek jest zagniewany, ofiarą gniewu, kierujący się gniewem, i prowadzi się nieodpowiednio ciałem, mową i umysłem i przez swe nieodpowiednie prowadzenie się po śmierci pojawia się w stanie deprywacji, w złej destynacji, w zatraceniu, nawet w piekle, przez jego bycie ofiarą gniewu. To jest siódma rzecz zadowalająca i pomocna wrogowi, co spotyka człowieka który jest zagniewany, czy to kobietę czy mężczyznę.

Kiedy gniew opanowuje człowieka
Wygląda on brzydko; leży w bólu
Jakąkolwiek korzyść uzyskuje
Prędko idzie ona na zmarnowanie
Traci on własność
Ponieważ działał krzywdząco
Przez czyny ciała i mowy
Owładnięty gniewną namiętnością;
Oburzenie, gniew i wściekłość co nim zawładnęły
Nadały mu złą opinię.

Jego koledzy, rodzina i krewni
Będą go unikać z daleka
I gniew jest ojcem żałości;
Ta furia tak zaciemnia umysł
Człowieka nie potrafiącego rozpoznać
Tego budzącego lęk wewnętrznego niebezpieczeństwa. 

Zagniewany człowiek nie zna znaczenia
żaden zagniewany nie widzi Dhammy
Otoczony ciemnością jak gdyby ślepy
Jest ten kogo gniew prześladuje.      

 

Pewien człowiek rani w gniewie 
Ale gdy jego gniew potem przemija
Z trudnością bądź łatwo
Cierpi on jak gdyby poparzony ogniem.

Zależnie od kontaktu

Wtedy, wieczorem, czcigodny Bhumija wyszedł z odosobnienia i podszedł do czcigodnego Sariputty. Wymienił pozdrowienia z czcigodnym Sariputtą i kiedy kurtuazyjna i grzecznościowa rozmowa została zakończona, usiadł z boku i rzekł do niego: „Przyjacielu Sariputto, pewni pustelnicy i bramini utrzymują, że przyjemność i ból człowiek tworzy sam, pewni pustelnicy i bramini utrzymują, że przyjemność i ból są tworzone przez innego, pewni pustelnicy i bramini utrzymują, że przyjemność i ból człowiek tworzy zarówno sam, jak i są tworzone przez innego, pewni pustelnicy i bramini utrzymują, że przyjemność i ból powstają przypadkowo, nie będąc tworzone ani przez siebie samego ani przez innego. I teraz, przyjacielu Sariputto, co mówi o tym Zrealizowany? Czego naucza? Co powinniśmy odpowiedzieć, żeby przedstawić to tak jak było to powiedziane przez Zrealizowanego, bez błędnego reprezentowania go tym co sprzeczne z faktami? I jak powinniśmy wyjaśniać zgodnie z Dhammą, by nie dać podstawy pod uprawnioną krytykę naszego twierdzenia?” „Przyjacielu, Zrealizowany powiedział, że przyjemność i ból są powstałe współzależnie. Zależnie od czego? Zależnie od kontaktu. Jeżeli powie się tak, przedstawi się to tak jak było powiedziane przez Zrealizowanego, bez błędnego reprezentowania go tym co sprzeczne z faktami. I tak powinieneś wyjaśniać zgodnie z Dhammą, by nie dać podstawy pod uprawnioną krytykę twojego twierdzenia.

I tak, przyjacielu, w przypadku tych pustelników i braminów którzy utrzymują, że przyjemność i ból człowiek tworzy sam, jest to determinowane przez kontakt. Również w przypadku tych pustelników i braminów którzy utrzymują, że przyjemność i ból są tworzone przez innego, jest to determinowane przez kontakt. Również w przypadku tych pustelników i braminów którzy utrzymują, że przyjemność i ból człowiek tworzy zarówno sam jak i są tworzone przez innego, jest to determinowane przez kontakt. Również w przypadku tych pustelników i braminów którzy utrzymują, że przyjemność i ból są tworzone przypadkowo, jest to determinowane przez kontakt. Zatem przyjacielu, w przypadku tych pustelników i braminów którzy utrzymują, że przyjemność i ból są tworzone przez samego człowieka, i w przypadku tych pustelników i braminów którzy utrzymują, że przyjemność i ból są tworzone przez innego, i w przypadku tych pustelników i braminów którzy utrzymują, że przyjemność i ból człowiek tworzy zarówno sam, jak i są tworzone przez innego, i w przypadku tych pustelników i braminów którzy utrzymują, że przyjemność i ból są tworzone przypadkowo – w każdym tym przypadku to niemożliwe by doświadczali oni (czegokolwiek) bez kontaktu”.

Czcigodny Ananda usłyszał tą konwersację pomiędzy czcigodnym Sariputtą i czcigodnym Bhumiją. Wtedy podszedł do Zrealizowanego, złożył mu hołd, usiadł z boku i zdał sprawę Zrealizowanemu z całej konwersacji pomiędzy czcigodnym Sariputtą i czcigodnym Bhumiją.

Dobrze, dobrze, Anando! Każdy odpowiadający właściwie, odpowiedziałby tak jak odpowiedział Sariputta. Powiedziałem, Anando, że przyjemność i ból są powstałe współzależnie. Zależnie od czego? Zależnie od kontaktu. Jeżeli powie się tak, przedstawi się to tak jak było powiedziane przeze mnie, bez błędnego reprezentowania mnie tym co sprzeczne z faktami. I tak powinno się wyjaśniać zgodnie z Dhammą, by nie dać podstawy pod uprawnioną krytykę swego twierdzenia.

I tak, Anando, w przypadku tych pustelników i braminów którzy utrzymują, że przyjemność i ból człowiek tworzy sam, jest to determinowane przez kontakt. Również w przypadku tych pustelników i braminów którzy utrzymują, że przyjemność i ból są tworzone przez innego, jest to determinowane przez kontakt. Również w przypadku tych pustelników i braminów którzy utrzymują, że przyjemność i ból człowiek tworzy zarówno sam jak i są tworzone przez innego, jest to determinowane przez kontakt. Również w przypadku tych pustelników i braminów którzy utrzymują, że przyjemność i ból są tworzone przypadkowo, jest to determinowane przez kontakt. Zatem Anando, w przypadku tych pustelników i braminów którzy utrzymują, że przyjemność i ból są tworzone przez samego człowieka, i w przypadku tych pustelników i braminów którzy utrzymują, że przyjemność i ból są tworzone przez innego, i w przypadku tych pustelników i braminów którzy utrzymują, że przyjemność i ból człowiek tworzy zarówno sam, jak i są tworzone przez innego, i w przypadku tych pustelników i braminów którzy utrzymują, że przyjemność i ból są tworzone przypadkowo – w każdym tym przypadku to niemożliwe by doświadczali oni (czegokolwiek) bez kontaktu.

Anando, kiedy jest ciało, z powodu cielesnej intencji, przyjemność i ból powstają wewnętrznie; kiedy jest mowa, z powodu werbalnej intencji, przyjemność i ból powstają wewnętrznie; kiedy jest umysł, z powodu mentalnej intencji, przyjemność i ból powstają wewnętrznie – z ignorancją, jako warunkiem.

Albo z własnej inicjatywy, Anando, tworzy cielesną determinację, determinowaną przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie; bądź skłaniany przez innych tworzy tą cielesną determinację, determinowaną przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie. Albo z premedytacją, Anando, tworzy cielesną determinację, determinowaną przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie; albo nierozważnie tworzy tą cielesną determinację, determinowaną przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie.

Albo z własnej inicjatywy, Anando, tworzy werbalną determinację, determinowaną przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie; bądź skłaniany przez innych tworzy tą werbalną determinację, determinowaną przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie. Albo z premedytacją, Anando, tworzy werbalną determinację, determinowaną przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie; albo nierozważnie tworzy tą werbalną determinację, determinowaną przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie.

Albo z własnej inicjatywy, Anando, tworzy mentalną determinację, determinowaną przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie; bądź skłaniany przez innych tworzy tą mentalną determinację, determinowaną przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie. Albo z premedytacją, Anando, tworzy mentalną determinację, determinowaną przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie; albo nierozważnie tworzy tą mentalną determinację, determinowaną przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie.

Ignorancja jest wpisana we wszystkie te stany. Ale z zanikiem i wstrzymaniem ignorancji, nie istnieje to ciało determinowane przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie; ta mowa determinowana przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie; ten umysł determinowany przez przyjemność i ból powstałe wewnętrznie. To pole nie istnieje, ta strona nie istnieje, ta baza nie istnieje, ta fundacja nie istnieje, determinowane przez którą, przyjemność i ból powstają wewnętrznie.

SN 12: 25

SN 12: 64

W Savatthi. „Mnisi, są te cztery pokarmy utrzymujące stworzenia, które doszły do istnienia, lub te szukające bycia. Jakie cztery? Solidny pokarm, zwykły lub subtelny; drugi kontakt; trzeci wola; czwarty świadomość. Takie mnisi są cztery pokarmy utrzymujące stworzenia które doszły do istnienia i te które szukają bycia.

Jeżeli mnisi, jest pożądanie solidnego pokarmu, jeżeli jest rozmiłowanie, jeżeli jest pragnienie, tam świadomość staje się ustanowiona i dochodzi do wzrostu. Gdziekolwiek świadomość staje się ustanowiona i dochodzi do wzrostu, jest zejście imienia-i-materii. Gdziekolwiek jest zejście imienia-i-materii, tam jest wzrost determinacji. Gdzie jest wzrost determinacji, tam generuje się przyszłe odnowienie istnienia. Gdzie jest generacja przyszłego odnowienia istnienia, tam są przyszłe narodziny, starość, i śmierć, powiadam, że jest to stowarzyszone z żalem, niepokojem i rozpaczą.

Jeżeli mnisi, jest pożądanie kontaktu-pokarmu, jeżeli jest rozmiłowanie, jeżeli jest pragnienie, tam świadomość staje się ustanowiona i dochodzi do wzrostu. Gdziekolwiek świadomość staje się ustanowiona i dochodzi do wzrostu, jest zejście imienia-i-materii. Gdziekolwiek jest zejście imienia-i-materii, tam jest wzrost determinacji. Gdzie jest wzrost determinacji, tam generuje się przyszłe odnowienie istnienia. Gdzie jest generacja przyszłego odnowienia istnienia, tam są przyszłe narodziny, starość, i śmierć, powiadam, że jest to stowarzyszone z żalem, niepokojem i rozpaczą.

Jeżeli mnisi, jest pożądanie woli-pokarmu, jeżeli jest rozmiłowanie, jeżeli jest pragnienie, tam świadomość staje się ustanowiona i dochodzi do wzrostu. Gdziekolwiek świadomość staje się ustanowiona i dochodzi do wzrostu, jest zejście imienia-i-materii. Gdziekolwiek jest zejście imienia-i-materii, tam jest wzrost determinacji. Gdzie jest wzrost determinacji, tam generuje się przyszłe odnowienie istnienia. Gdzie jest generacja przyszłego odnowienia istnienia, tam są przyszłe narodziny, starość, i śmierć, powiadam, że jest to stowarzyszone z żalem, niepokojem i rozpaczą.

Jeżeli mnisi, jest pożądanie świadomości-pokarmu, jeżeli jest rozmiłowanie, jeżeli jest pragnienie, tam świadomość staje się ustanowiona i dochodzi do wzrostu. Gdziekolwiek świadomość staje się ustanowiona i dochodzi do wzrostu, jest zejście imienia-i-materii. Gdziekolwiek jest zejście imienia-i-materii, tam jest wzrost determinacji. Gdzie jest wzrost determinacji, tam generuje się przyszłe odnowienie istnienia. Gdzie jest generacja przyszłego odnowienia istnienia, tam są przyszłe narodziny, starość, i śmierć, powiadam, że jest to stowarzyszone z żalem, niepokojem i rozpaczą.

Załóżmy mnisi, że artysta czy malarz, używający farby czy laki czy indygo czy karmazynu, stworzyłby figurę mężczyzny czy kobiety, kompletną, z wszystkimi cechami na dobrze wypolerowanym drewnie czy ścianie czy płótnie. Tak też, jeżeli jest pożądanie stałego pokarmu, czy kontakt-pokarmu, czy woli-pokarmu, czy świadomości-pokarmu jeżeli jest rozmiłowanie, jeżeli jest pragnienie, tam świadomość staje się ustanowiona i dochodzi do wzrostu. Gdziekolwiek świadomość staje się ustanowiona i dochodzi do wzrostu, jest zejście imienia-i-materii. Gdziekolwiek jest zejście imienia-i-materii, tam jest wzrost determinacji. Gdzie jest wzrost determinacji, tam generuje się przyszłe odnowienie istnienia. Gdzie jest generacja przyszłego odnowienia istnienia, tam są przyszłe narodziny, starość, i śmierć, powiadam, że jest to stowarzyszone z żalem, niepokojem i rozpaczą.

Jeżeli, mnisi, nie ma pożądania stałego pokarmu, czy kontakt-pokarmu, czy woli-pokarmu, czy świadomości-pokarmu, jeżeli nie ma rozmiłowania, jeżeli nie ma pragnienia, tam świadomość nie staje się ustanowiona i nie dochodzi do wzrostu. Gdziekolwiek świadomość nie staje się ustanowiona i nie dochodzi do wzrostu, nie ma zejścia imienia-i-materii. Gdziekolwiek nie ma zejścia imienia-i-materii, tam nie ma wzrostu determinacji. Gdzie nie ma wzrostu determinacji, tam nie generuje się przyszłe odnowienie istnienia. Gdzie nie ma generacji przyszłego odnowienia istnienia, tam nie ma przyszłych narodzin, starości i śmierci, powiadam, że jest to bez żalu, niepokoju i rozpaczy.

Załóżmy mnisi, że jest dom czy hol ze spadzistym dachem z oknami na północną, południową i wschodnią stronę. Kiedy słonce wschodzi i promienie światła wpadają przez okno, gdzie się ustanawiają?” „Na zachodniej ścianie, czcigodny panie”. „Jeżeli nie byłoby zachodniej ściany, gdzie by się ustanowiły?” „Na ziemi, czcigodny panie”. Gdyby nie było ziemi, gdzie by się ustanowiły?” „Na wodzie, czcigodny panie”. „Jeżeli nie byłoby wody, gdzie by się ustanowiły?” „Wtedy nie ustanowiłyby się nigdzie, czcigodny panie”.

„Tak też, mnisi, jeżeli nie ma pożądania stałego pokarmu, czy kontakt-pokarmu, czy woli-pokarmu, czy świadomości-pokarmu, jeżeli nie ma rozmiłowania, jeżeli nie ma pragnienia, tam świadomość nie staje się ustanowiona i nie dochodzi do wzrostu. Gdziekolwiek świadomość nie staje się ustanowiona i nie dochodzi do wzrostu, nie ma zejścia imienia-i-materii. Gdziekolwiek nie ma zejścia imienia-i-materii, tam nie ma wzrostu determinacji. Gdzie nie ma wzrostu determinacji, tam nie generuje się przyszłe odnowienie istnienia. Gdzie nie ma generacji przyszłego odnowienia istnienia, tam nie ma przyszłych narodzin, starości i śmierci, powiadam, że jest to bez żalu, niepokoju i rozpaczy”.

Snopki trzciny SN 12: 67

Przy pewnej okazji, czcigodny Sariputta i czcigodny Maha Kotthita mieszkali w Baranasi w Parku Jelenie w Isipatana. Wtedy, wieczorem, czcigodny Maha Kotthita wyszedł z odosobnienia i podszedł do czcigodnego Sariputty. Wymienił z nim pozdrowienia, a kiedy kurtuazyjna i grzecznościowa rozmowa została zakończona, usiadł z boku i rzekł do niego:

„Jak to jest, czcigodny Sariputto. Czy starość i śmierć są stworzone przez samego siebie, czy też są stworzone przez innego, czy też są stworzone zarówno przez siebie jak i przez innego, bądź powstały przypadkowo, nie będąc stworzonymi ani przez siebie ani przez innego?”

„Przyjacielu Kotthita, starość i śmierć nie są stworzone przez samego siebie, ani też nie są stworzone przez innego, ani też nie są stworzone zarówno przez siebie jak i przez innego, ani nie powstały przypadkowo, nie będąc stworzonymi ani przez siebie ani przez innego. Ale raczej, z narodzinami jako warunek, starość i śmierć (dochodzą do bycia)”.

„Jak to jest, czcigodny Sariputto. Czy narodziny są stworzone przez samego siebie, czy też są stworzone przez innego, czy też są stworzone zarówno przez siebie jak i przez innego, bądź powstały przypadkowo, nie będąc stworzonymi ani przez siebie ani przez innego?”

„Przyjacielu Kotthita, narodziny nie są stworzone przez samego siebie, ani też nie są stworzone przez innego, ani też nie są stworzone zarówno przez siebie jak i przez innego, ani nie powstały przypadkowo, nie będąc stworzonymi ani przez siebie ani przez innego. Ale raczej, z istnieniem jako warunek, narodziny”.

„Jak to jest, czcigodny Sariputto. Czy istnienie jest stworzone przez samego siebie, czy też jest stworzone przez innego, czy też jest stworzone zarówno przez siebie jak i przez innego, bądź powstało przypadkowo, nie będąc stworzone ani przez siebie ani przez innego?”

„Przyjacielu Kotthita, istnienie nie jest stworzone przez samego siebie, ani też nie jest stworzone przez innego, ani też nie jest stworzone zarówno przez siebie jak i przez innego, ani nie powstało przypadkowo, nie będąc stworzone ani przez siebie ani przez innego. Ale raczej, z utrzymywaniem jako warunek, istnienie”.

„Jak to jest, czcigodny Sariputto. Czy utrzymywanie jest stworzone przez samego siebie, czy też jest stworzone przez innego, czy też jest stworzone zarówno przez siebie jak i przez innego, bądź powstało przypadkowo, nie będąc stworzone ani przez siebie ani przez innego?”

„Przyjacielu Kotthita, utrzymywanie nie jest stworzone przez samego siebie, ani też nie jest stworzone przez innego, ani też nie jest stworzone zarówno przez siebie jak i przez innego, ani nie powstało przypadkowo, nie będąc stworzone ani przez siebie ani przez innego. Ale raczej, z pragnieniem jako warunek, utrzymywanie”.

„Jak to jest, czcigodny Sariputto. Czy pragnienie jest stworzone przez samego siebie, czy też jest stworzone przez innego, czy też jest stworzone zarówno przez siebie jak i przez innego, bądź powstało przypadkowo, nie będąc stworzone ani przez siebie ani przez innego?”

„Przyjacielu Kotthita, pragnienie nie jest stworzone przez samego siebie, ani też nie jest stworzone przez innego, ani też nie jest stworzone zarówno przez siebie jak i przez innego, ani nie powstało przypadkowo, nie będąc stworzone ani przez siebie ani przez innego. Ale raczej, z uczuciem jako warunek, pragnienie”.

„Jak to jest, czcigodny Sariputto. Czy uczucie jest stworzone przez samego siebie, czy też jest stworzone przez innego, czy też jest stworzone zarówno przez siebie jak i przez innego, bądź powstało przypadkowo, nie będąc stworzone ani przez siebie ani przez innego?”

„Przyjacielu Kotthita, uczucie nie jest stworzone przez samego siebie, ani też nie jest stworzone przez innego, ani też nie jest stworzone zarówno przez siebie jak i przez innego, ani nie powstało przypadkowo, nie będąc stworzone ani przez siebie ani przez innego. Ale raczej, z uczuciem jako warunek, kontakt”.

„Jak to jest, czcigodny Sariputto. Czy kontakt jest stworzony przez samego siebie, czy też jest stworzony przez innego, czy też jest stworzony zarówno przez siebie jak i przez innego, bądź powstał przypadkowo, nie będąc stworzony ani przez siebie ani przez innego?”

„Przyjacielu Kotthita, kontakt nie jest stworzony przez samego siebie, ani też nie jest stworzony przez innego, ani też nie jest stworzony zarówno przez siebie jak i przez innego, ani nie powstał przypadkowo, nie będąc stworzony ani przez siebie ani przez innego. Ale raczej, z sześcioraką bazą jako warunek, kontakt”.

„Jak to jest, czcigodny Sariputto. Czy sześcioraka baza jest stworzona przez samego siebie, czy też jest stworzona przez innego, czy też jest stworzona zarówno przez siebie jak i przez innego, bądź powstała przypadkowo, nie będąc stworzona ani przez siebie ani przez innego?”

„Przyjacielu Kotthita, sześcioraka baza nie jest stworzona przez samego siebie, ani też nie jest stworzona przez innego, ani też nie jest stworzona zarówno przez siebie jak i przez innego, ani nie powstała przypadkowo, nie będąc stworzona ani przez siebie ani przez innego. Ale raczej, z imieniem-i-materią jako warunek, sześcioraka baza”.

„Jak to jest, czcigodny Sariputto. Czy imię-i-materia jest stworzona przez samego siebie, czy też jest stworzona przez innego, czy też jest stworzona zarówno przez siebie jak i przez innego, bądź powstała przypadkowo, nie będąc stworzona ani przez siebie ani przez innego?”

„Przyjacielu Kotthita, imię-i-materia nie jest stworzona przez samego siebie, ani też nie jest stworzona przez innego, ani też nie jest stworzona zarówno przez siebie jak i przez innego, ani nie powstała przypadkowo, nie będąc stworzona ani przez siebie ani przez innego. Ale raczej, ze świadomością jako warunek, imię-i-materia”.

„Jak to jest, czcigodny Sariputto. Czy świadomość jest stworzona przez samego siebie, czy też jest stworzona przez innego, czy też jest stworzona zarówno przez siebie jak i przez innego, bądź powstała przypadkowo, nie będąc stworzona ani przez siebie ani przez innego?”

„Przyjacielu Kotthita, świadomość nie jest stworzona przez samego siebie, ani też nie jest stworzona przez innego, ani też nie jest stworzona zarówno przez siebie jak i przez innego, ani nie powstała przypadkowo, nie będąc stworzona ani przez siebie ani przez innego. Ale raczej, z imieniem-i-materią jako warunek, świadomość”.

„Teraz rozumiemy twierdzenie czcigodnego Sariputty tak: 'Przyjacielu Kotthita, imię-i-materia nie jest stworzona przez samego siebie, ani też nie jest stworzona przez innego, ani też nie jest stworzona zarówno przez siebie jak i przez innego, ani nie powstała przypadkowo, nie będąc stworzona ani przez siebie ani przez innego. Ale raczej, ze świadomością jako warunek, imię-i-materia'.

Ale również rozumiemy twierdzenie czcigodnego Sariputty tak: 'Przyjacielu Kotthita, świadomość nie jest stworzona przez samego siebie, ani też nie jest stworzona przez innego, ani też nie jest stworzona zarówno przez siebie jak i przez innego, ani nie powstała przypadkowo, nie będąc stworzona ani przez siebie ani przez innego. Ale raczej, z imieniem-i-materią jako warunek, świadomość'. Ale jak, przyjacielu Sariputto powinno się widzieć znaczenie tego twierdzenia?”

„Cóż, przyjacielu, podam ci przykład, gdyż pewni inteligentni ludzie tutaj, zrozumieją znaczenie twierdzenia za pomocą przykładu. Tak jak dwa snopki trzciny mogłyby stać opierając się o siebie, tak też z imieniem-i-materią jako warunek, świadomość, ze świadomością jako warunek, imię-i-materia, z imieniem-i-materią jako warunek, sześć baz, z sześcioma bazami jako warunek, kontakt, z kontaktem jako warunek, uczucie, z uczuciem jako warunek, pragnienie, z pragnieniem jako warunek, utrzymywanie, z utrzymywaniem jako warunek, istnienie, z istnieniem jako warunek, narodziny, z narodzinami jako warunek, starość i śmierć, żal, płacz, ból, smutek i rozpacz dochodzą do istnienia; takie jest powstanie tej całej masy cierpienia.


Jeżeli, przyjacielu, ktoś usunąłby jeden z tych dwóch snopków trzciny, drugi by upadł, a gdyby usunął drugi, pierwszy by upadł. Tak też, ze wstrzymaniem imienia-i-materii, wstrzymanie świadomości, ze wstrzymaniem świadomości, wstrzymanie imienia-i-materii. Ze wstrzymaniem imienia-i-materii następuje wstrzymanie sześciorakiej bazy. Ze wstrzymaniem sześciorakiej bazy następuje wstrzymanie kontaktu. Ze wstrzymaniem kontaktu następuje wstrzymanie uczucia. Ze wstrzymaniem uczucia następuje wstrzymanie pragnienia. Ze wstrzymaniem pragnienia następuje wstrzymanie utrzymywania. Ze wstrzymaniem utrzymywania następuje wstrzymanie istnienia. Ze wstrzymaniem istnienia następuje wstrzymanie narodzin. Ze wstrzymaniem narodzin następuje wstrzymanie starości i śmierci (jak również) żalu i płaczu,bólu i smutku i rozpaczy; oto jak zostaje wstrzymana ta cała masa cierpienia.

„To cudowne, przyjacielu Sariputto! To wspaniałe, przyjacielu Sariputto! Jak dobrze zostało to przedstawione przez czcigodnego Sariputtę. Cieszymy się twierdzeniem czcigodnego Sariputty w oparciu o te trzydzieści sześć podstaw: Jeżeli przyjacielu, mnich uczy Dhammy w celu wyobcowania wobec starości-i-śmierci, dla ich zaniku i wstrzymania, może być mnichem który jest mówcą Dhammy.

Jeżeli mnich praktykuje w celu wyobcowania wobec starości-i-śmierci, dla ich zaniku i wstrzymania, może być mnichem który praktykuje zgodnie z Dhammą. Jeżeli mnich, przez wyobcowanie wobec starości i śmierci, przez ich zanik i wstrzymanie, jest wyzwolony przez nie-utrzymywanie, jest nazywany mnichem, który zrealizował wygaszenie w tym życiu.

Jeżeli przyjacielu, mnich uczy Dhammy w celu wyobcowania wobec narodzin … istnienia … utrzymywania … pragnienia … uczucia … kontaktu … sześciorakiej bazy …. imienia-i-materii … świadomości … determinacji … Jeżeli przyjacielu, mnich uczy Dhammy w celu wyobcowania wobec ignorancji dla jej zaniku i wstrzymania, może być mnichem który jest mówcą Dhammy.

Jeżeli mnich praktykuje w celu wyobcowania wobec ignorancji, dla jej zaniku i wstrzymania, może być mnichem który praktykuje zgodnie z Dhammą. Jeżeli mnich, przez wyobcowanie, wobec ignorancji, przez jej zanik i wstrzymanie, jest wyzwolony przez nie-utrzymywanie, jest nazywany mnichem, który zrealizował wygaszenie w tym życiu”.

Świadomość

SN 12: 59

W Savatthi. Mnisi, kiedy człowiek trwa kontemplując gratyfikację w rzeczach które mogą pętać, jest zejście świadomości. Ze świadomością jako warunek, imię-i-materia, z imieniem-i-materią jako warunek, sześć baz, z sześcioma bazami jako warunek, kontakt, z kontaktem jako warunek, uczucie, z uczuciem jako warunek, pragnienie, z pragnieniem jako warunek, utrzymywanie, z utrzymywaniem jako warunek, istnienie, z istnieniem jako warunek, narodziny, z narodzinami jako warunek, starość i śmierć, żal, płacz, ból, smutek i rozpacz dochodzą do istnienia; takie jest powstanie tej całej masy cierpienia.

Załóżmy, mnisi, że jest wielkie drzewo, i wszystkie korzenie zapuszczone w dół, i w poziomie wysyłały by soki w górę. Wspomagane przez te soki, odżywiane przezeń, to wielkie drzewo stałoby przez długi czas. Tak też, kiedy człowiek trwa kontemplując gratyfikację w rzeczach które mogą pętać, jest zejście świadomości. Ze świadomością jako warunek, imię-i-materia, z imieniem-i-materią jako warunek, sześć baz, z sześcioma bazami jako warunek, kontakt, z kontaktem jako warunek, uczucie, z uczuciem jako warunek, pragnienie, z pragnieniem jako warunek, utrzymywanie, z utrzymywaniem jako warunek, istnienie, z istnieniem jako warunek, narodziny, z narodzinami jako warunek, starość i śmierć, żal, płacz, ból, smutek i rozpacz dochodzą do istnienia; takie jest powstanie tej całej masy cierpienia.

Mnisi, kiedy człowiek trwa kontemplując niebezpieczeństwo w rzeczach które mogą pętać, nie ma zejścia świadomości. Ze wstrzymaniem świadomości następuje wstrzymanie imienia-i-materii. Ze wstrzymaniem imienia-i-materii następuje wstrzymanie sześciorakiej bazy. Ze wstrzymaniem sześciorakiej bazy następuje wstrzymanie kontaktu. Ze wstrzymaniem kontaktu następuje wstrzymanie uczucia. Ze wstrzymaniem uczucia następuje wstrzymanie pragnienia. Ze wstrzymaniem pragnienia następuje wstrzymanie utrzymywania. Ze wstrzymaniem utrzymywania następuje wstrzymanie istnienia. Ze wstrzymaniem istnienia następuje wstrzymanie narodzin. Ze wstrzymaniem narodzin następuje wstrzymanie starości i śmierci (jak również) żalu i płaczu,bólu i smutku i rozpaczy; oto jak zostaje wstrzymana ta cała masa cierpienia.

Załóżmy mnisi, że jest wielkie drzewo. Wtedy człowiek przyszedłby z łopatą i wiadrem. Uciąłby drzewo u podnóża, wykopałby korzenie i wyciągnął, nawet najmniejsze korzonki i włókna. Pociąłby drzewo na kawałki, rozszczepił na części, i zredukował je do drzazg. Wtedy wysuszyłby drzazgi na wietrze i słońcu, spalił je w ogniu i zebrał popioły. To uczyniwszy, puściłby je z silnym wiatrem czy z nurtem rwącej rzeki. W ten sposób wielkie drzewo byłoby ucięte u korzenia, uczynione jak palmowy pieniek, zniszczone, tak, że nie byłoby już dłużej podmiotem przyszłego powstania.

Tak też, misi, kiedy człowiek trwa kontemplując niebezpieczeństwo w rzeczach które mogą pętać, nie ma zejścia świadomości. Ze wstrzymaniem świadomości następuje wstrzymanie imienia-i-materii. Ze wstrzymaniem imienia-i-materii następuje wstrzymanie sześciorakiej bazy. Ze wstrzymaniem sześciorakiej bazy następuje wstrzymanie kontaktu. Ze wstrzymaniem kontaktu następuje wstrzymanie uczucia. Ze wstrzymaniem uczucia następuje wstrzymanie pragnienia. Ze wstrzymaniem pragnienia następuje wstrzymanie utrzymywania. Ze wstrzymaniem utrzymywania następuje wstrzymanie istnienia. Ze wstrzymaniem istnienia następuje wstrzymanie narodzin. Ze wstrzymaniem narodzin następuje wstrzymanie starości i śmierci (jak również) żalu i płaczu,bólu i smutku i rozpaczy; oto jak zostaje wstrzymana ta cała masa cierpienia.

Pytanie o odrodziny

Wtedy wędrowiec Vacchagotta podszedł do Zrealizowanego i wymienił z nim pozdrowienia, a kiedy kurtuazyjna i grzecznościowa rozmowa się zakończyła, usiadł z boku i powiedział do Zrealizowanego:

„Ostatnimi czasy, mistrzu Gotama, liczni pustelnicy bramini i wędrowcy z rozlicznych sekt zebrali się w holu debat i siedzieli razem, gdy powstała wśród nich taka konwersacja. Ten Purana Kassapa – lider zgrupowania, lider grupy, nauczyciel grupy, dobrze znany i słynny przewodnik duchowy, uważany przez wielu ludzi za świętego – deklaruje odrodziny ucznia, który zmarł, w taki sposób: 'Ten odrodził się tam, ten odrodził się tam. I w przypadku ucznia, który był osobą najwyższego rodzaju, najwyższą osobą, tym który osiągnął najwyższe osiągnięcie, kiedy ten uczeń umiera, również deklaruje jego odrodziny w taki sposób: 'Ten odrodził się tam, ten odrodził się tam'.

Ten Makkhali Gosala – lider zgrupowania, lider grupy, nauczyciel grupy, dobrze znany i słynny przewodnik duchowy, uważany przez wielu ludzi za świętego – deklaruje odrodziny ucznia, który zmarł, w taki sposób: 'Ten odrodził się tam, ten odrodził się tam. I w przypadku ucznia, który był osobą najwyższego rodzaju, najwyższą osobą, tym który osiągnął najwyższe osiągnięcie, kiedy ten uczeń umiera, również deklaruje jego odrodziny w taki sposób: 'Ten odrodził się tam, ten odrodził się tam'.

Ten Nighanta Nataputta – lider zgrupowania, lider grupy, nauczyciel grupy, dobrze znany i słynny przewodnik duchowy, uważany przez wielu ludzi za świętego – deklaruje odrodziny ucznia, który zmarł, w taki sposób: 'Ten odrodził się tam, ten odrodził się tam. I w przypadku ucznia, który był osobą najwyższego rodzaju, najwyższą osobą, tym który osiągnął najwyższe osiągnięcie, kiedy ten uczeń umiera, również deklaruje jego odrodziny w taki sposób: 'Ten odrodził się tam, ten odrodził się tam'.

Ten Sanjaya Belatthiputta – lider zgrupowania, lider grupy, nauczyciel grupy, dobrze znany i słynny przewodnik duchowy, uważany przez wielu ludzi za świętego – deklaruje odrodziny ucznia, który zmarł, w taki sposób: 'Ten odrodził się tam, ten odrodził się tam. I w przypadku ucznia, który był osobą najwyższego rodzaju, najwyższą osobą, tym który osiągnął najwyższe osiągnięcie, kiedy ten uczeń umiera, również deklaruje jego odrodziny w taki sposób: 'Ten odrodził się tam, ten odrodził się tam'.

Ten Pakhudha Kaccayana – lider zgrupowania, lider grupy, nauczyciel grupy, dobrze znany i słynny przewodnik duchowy, uważany przez wielu ludzi za świętego – deklaruje odrodziny ucznia, który zmarł, w taki sposób: 'Ten odrodził się tam, ten odrodził się tam. I w przypadku ucznia, który był osobą najwyższego rodzaju, najwyższą osobą, tym który osiągnął najwyższe osiągnięcie, kiedy ten uczeń umiera, również deklaruje jego odrodziny w taki sposób: 'Ten odrodził się tam, ten odrodził się tam'.

Ten Ajita Kesakambali – lider zgrupowania, lider grupy, nauczyciel grupy, dobrze znany i słynny przewodnik duchowy, uważany przez wielu ludzi za świętego – deklaruje odrodziny ucznia, który zmarł, w taki sposób: 'Ten odrodził się tam, ten odrodził się tam. I w przypadku ucznia, który był osobą najwyższego rodzaju, najwyższą osobą, tym który osiągnął najwyższe osiągnięcie, kiedy ten uczeń umiera, również deklaruje jego odrodziny w taki sposób: 'Ten odrodził się tam, ten odrodził się tam'.

Ten pustelnik Gotama – lider zgrupowania, lider grupy, nauczyciel grupy, dobrze znany i słynny przewodnik duchowy, uważany przez wielu ludzi za świętego – deklaruje odrodziny ucznia, który zmarł, w taki sposób: 'Ten odrodził się tam, ten odrodził się tam. Ale w przypadku ucznia, który był osobą najwyższego rodzaju, najwyższą osobą, tym który osiągnął najwyższe osiągnięcie, kiedy ten uczeń umiera, nie deklaruje jego odrodzin w taki sposób: 'Ten odrodził się tam, ten odrodził się tam'. Raczej deklaruje o nim: 'Odciął pragnienie, zniszczył pęta, i przez całkowite przebicie się przez wyobrażenie, uczynił koniec cierpienia'.

Jest, mistrzu Gotama, zaniepokojenie u mnie, jest u mnie wątpliwość. Jak ta Dhamma pustelnika Gotamy ma być rozumiana?”

„Godzi ci się być zaniepokojonym, Vaccha, godzi ci się mieć wątpliwość. Wątpliwość powstała u ciebie o niepokojącą sprawę. Vaccha, deklaruję odrodziny dla tego z utrzymywaniem, nie dla tego bez utrzymywania. Tak jak ogień pali się z opałem, nie bez opału, tak też Vaccha, deklaruję odrodziny dla tego z utrzymywaniem, nie dla tego bez utrzymywania”. „Mistrzu Gotama, kiedy ogień jest niesiony przez wiatr i przechodzi jakiś dystans, co mistrz Gotama deklaruje jako będące jego opałem?” „Vaccha, kiedy ogień jest niesiony przez wiatr i przechodzi jakiś dystans, deklaruję, że jest wspierany przez wiatr. Gdyż przy tej okazji wiatr jest jego opałem”.

„A mistrzu Gotama, kiedy istota odkłada to ciało i nie odrodziła się jeszcze w innym ciele, co mistrz Gotama deklaruje jako będące jej opałem, przy tej okazji?” „Vaccha, kiedy istota odkłada to ciało i nie odrodziła się jeszcze w innym ciele, deklaruję że jest wspierana przez pragnienie. Gdyż przy tej okazji pragnienie jest jej opałem”.

SN 44: 9

Co jest trudne do zrobienia?

Przy pewnej okazji czcigodny Sariputta mieszkał w Magadha w Nalakagama. Wtedy wędrowiec Jambukhadaka podszedł do czcigodnego Sariputty i wymienił z nim pozdrowienia. Kiedy uprzejma i grzecznościowa rozmowa została zakończona, usiadł z boku i powiedział do czcigodnego Sariputty:

„Przyjacielu Sariputto, co jest trudne do zrobienia w tej Dhammie i Dyscyplinie?”

„Odejść w bezdomność jest trudno, przyjacielu, w tej Dhammie i Dyscyplinie”.

„Co jest trudne do zrobienia przez tego który odszedł w bezdomność?”

„Odnaleźć w tym radość, przyjacielu, jest trudne do zrobienia dla tego, który odszedł w bezdomność”.

„Co jest trudne do zrobienia dla tego, kto odnalazł radość?”

„Praktykować zgodnie z Dhamma, przyjacielu, jest trudne do zrobienia dla tego który odnalazł radość”.

„Ale przyjacielu, jeżeli mnich praktykuje zgodnie z Dhammą, czy zabierze mu dużo czasu zostanie arahatem?” „Nie dużo, przyjacielu”.

SN 38: 16

Wędrowiec Jambukhadaka

Przy pewnej okazji czcigodny Sariputta mieszkał w Magadha w Nalakagama. Wtedy wędrowiec Jambukhadaka podszedł do czcigodnego Sariputty i wymienił z nim pozdrowienia. Kiedy uprzejma i grzecznościowa rozmowa została zakończona, usiadł z boku i powiedział do czcigodnego Sariputty:

„Przyjacielu Sariputto, jest powiedziane: 'Osoba, osoba'. Co jest tą osobą?” „Te pięć agregatów objętych utrzymywaniem jest nazywane przez Zrealizowanego osobą; to jest agregat materii objęty utrzymywaniem, agregat uczucia objęty utrzymywaniem, agregat percepcji objęty utrzymywaniem, agregat determinacji objęty utrzymywaniem,agregat świadomości objęty utrzymywaniem. Te pięć agregatów objętych utrzymywaniem jest nazywane przez Zrealizowanego osobą”.

„Ale przyjacielu, czy jest tu ścieżka, czy jest tu droga do pełnego zrozumienia tej osoby?” Jest tu ścieżka, przyjacielu, jest tu droga do pełnego zrozumienia tej osoby”.

„A co, przyjacielu, jest tą ścieżką, co jest tą drogą do pełnego zrozumienia tej osoby?”

„To przyjacielu, ta Ośmioraka Szlachetna Ścieżka, mianowicie,właściwy pogląd, właściwa intencja, właściwa mowa, właściwe działanie, właściwy sposób utrzymania, właściwy wysiłek, właściwa uwżność i właściwa koncentracja.

SN 38: 15

Poglądy

W Savatthi. „Mnisi, kiedy co istnieje, przez przywiązanie do czego, taki pogląd powstaje: „Wiatry nie wieją, rzeki nie płyną, kobieta w ciąży nie rodzi, księżyc i słonce nie wstają i nie wznoszą się, ale stoją stabilnie jak filar?”"Czcigodny panie, nasze idee są zakorzenione w Zrealizowanym, kierowane przez Zrealizowanego, zwracają się do Zrealizowanego. Byłoby dobrze, gdyby Zrealizowany wyjaśnił znaczenie tych słów. Po usłyszeniu wyjaśnień Zrealizowanego mnisi zapamiętają”.

„Kiedy jest materia, mnisi, przez przywiązanie do materii, taki pogląd powstaje: 'Wiatry nie wieją, rzeki nie płyną, kobieta w ciąży nie rodzi, księżyc i słonce nie wstają i nie wznoszą się, ale stoją stabilnie jak filar'. Kiedy jest uczucie, mnisi, przez przywiązanie do uczucia, taki pogląd powstaje: 'Wiatry nie wieją, rzeki nie płyną, kobieta w ciąży nie rodzi, księżyc i słonce nie wstają i nie wznoszą się, ale stoją stabilnie jak filar'. Kiedy jest percepcja, mnisi, przez przywiązanie do percepcji, taki pogląd powstaje: 'Wiatry nie wieją, rzeki nie płyną, kobieta w ciąży nie rodzi, księżyc i słonce nie wstają i nie wznoszą się, ale stoją stabilnie jak filar'. Kiedy są determinacje, mnisi, przez przywiązanie do determinacji, taki pogląd powstaje: 'Wiatry nie wieją, rzeki nie płyną, kobieta w ciąży nie rodzi, księżyc i słonce nie wstają i nie wznoszą się, ale stoją stabilnie jak filar'. Kiedy jest świadomość, mnisi, przez przywiązanie do świadomości, taki pogląd powstaje: 'Wiatry nie wieją, rzeki nie płyną, kobieta w ciąży nie rodzi, księżyc i słonce nie wstają i nie wznoszą się, ale stoją stabilnie jak filar'.

Jak myślicie, mnisi, czy materia jest trwała, czy nietrwała?” „Nietrwała, czcigodny panie”. - "To co nietrwałe jest bolesne czy przyjemne?" - "Bolesne, czcigodny panie” - "To co nietrwałe, co bolesne gdyż nieodseparowane od idei zmiany, czy godzi się to uważać tak: 'To moje, tym jestem, to jest moje ja?'” - "Nie, czcigodny panie”. "Tak też mnisi, jakakolwiek materia, czy to przeszła, przyszła, czy obecnie powstała, czy to toporna czy subtelna, czy w sobie czy zewnętrzna, czy to podrzędna czy nadrzędna, czy to daleko czy blisko, musi być widziana z właściwym zrozumieniem jakim to jest, tak: 'To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja'. 

Jak myślicie, mnisi, czy uczucie jest trwałe czy nietrwałe?" - "Nietrwałe, czcigodny panie”. - "To co nietrwałe jest bolesne czy przyjemne?" - "Bolesne, czcigodny panie" - "To co nietrwałe, co bolesne gdyż nieodseparowane od idei zmiany, czy godzi się to uważać tak: 'To moje, tym jestem, to jest moje ja?'” - "Nie, czcigodny panie”. "Tak też mnisi, jakiekolwiek uczucie, czy to przeszłe, przyszłe, czy obecnie powstałe, czy to toporne czy subtelne, czy w sobie czy zewnętrzne, czy to podrzędne czy nadrzędne, czy to daleko czy blisko, musi być widziane z właściwym zrozumieniem jakim to jest, tak: 'To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja'. 

Jak myślicie , mnisi, czy percepcja jest trwała czy nietrwała?" - "Nietrwała, czcigodny panie”. - "To co nietrwałe jest bolesne czy przyjemne?" - "Bolesne, czcigodny panie” - "To co nietrwałe, co bolesne gdyż nieodseparowane od idei zmiany, czy godzi się to uważać tak: 'To moje, tym jestem, to jest moje ja?'” - "Nie, czcigodny panie”. "Tak też mnisi, jakakolwiek percepcja, czy to przeszła, przyszła, czy obecnie powstała, czy to toporna czy subtelna, czy w sobie czy zewnętrzna, czy to podrzędna czy nadrzędna, czy to daleko czy blisko, musi być widziana z właściwym zrozumieniem jakim to jest, tak: 'To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja'. 

Jak myślicie, mnisi, czy determinacje są trwałe czy nietrwałe?" - "Nietrwałe, czcigodny panie”. - "To co nietrwałe jest bolesne czy przyjemne?" - "Bolesne, czcigodny panie” - "To co nietrwałe, co bolesne gdyż nieodseparowane od idei zmiany, czy godzi się to uważać tak: 'To moje, tym jestem, to jest moje ja?'” - "Nie, czcigodny panie”. "Tak też mnisi, jakiekolwiek determinacje, czy to przeszłe, przyszłe, czy obecnie powstałe, czy to toporne czy subtelne, czy w sobie czy zewnętrzne, czy to podrzędne czy nadrzędne, czy to daleko czy blisko, muszą być widziane z właściwym zrozumieniem jakim to jest, tak: 'To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja'.

 Jak myślicie, mnisi, czy świadomość jest trwała czy nietrwała?" - "Nietrwała, czcigodny panie”. - "To co nietrwałe jest bolesne czy przyjemne?" - "Bolesne, czcigodny panie” - "To co nietrwałe, co bolesne gdyż nieodseparowane od idei zmiany, czy godzi się to uważać tak: 'To moje, tym jestem, to jest moje ja?'” - "Nie, czcigodny panie”. "Tak też mnisi, jakakolwiek świadomość, czy to przeszła, przyszła, czy obecnie powstała, czy to toporna czy subtelna, czy w sobie czy zewnętrzna, czy to podrzędna czy nadrzędna, czy to daleko czy blisko, musi być widziana z właściwym zrozumieniem jakim to jest, tak: 'To nie moje, tym nie jestem, to nie moje ja'.

Ale bez utrzymywania tego co nietrwałe, cierpieniem, i podmiotem zmiany, czy tym podobne poglądy mogłyby powstawać?” „Nie, czcigodny panie”. „To co widziane, słyszana, poznawane, osiągane, szukane, i kontrolowane przez umysł: czy to trwałe, czy nietrwałe?” „Nietrwałe, czcigodny panie”. "To co nietrwałe jest bolesne czy przyjemne?" - "Bolesne, czcigodny panie”. „Ale bez utrzymywania tego co nietrwałe, cierpieniem, i podmiotem zmiany, czy tym podobne poglądy mogłyby powstawać?” „Nie, czcigodny panie”.

„Kiedy, mnisi, szlachetny uczeń porzucił wątpliwości w tych sześciu przypadkach, i kiedy dalej, porzucił wątpliwości o cierpieniu, powstaniu cierpienia, wstrzymaniu cierpienia, drodze prowadzącej do wstrzymania cierpienia, jest on nazywany szlachetnym uczniem który jest wchodzącym w strumień, już dłużej nie skazanym na niższe światy, o ustalonej destynacji, z przebudzeniem jako swoją destynacją".

SN 24: 1

Źródło poglądów

Przy pewnej okazji liczni starsi mnisi mieszkali w Macchikasanda w Dzikim Gaju Mango. Wtedy Gospodarz Citta podszedł do tych starszych mnichów, złożył im hołd, usiadł z boku i rzekł do nich: „Czcigodni panowie, niech starsi zgodzą się zaakceptować jutrzejszy posiłek ode mnie”. Starsi mnisi wyrazili zgodę w milczeniu. Wtedy gospodarz Citta, zrozumiawszy, że starsi się zgodzili, wstał ze swego miejsca, złożył im hołd i odszedł, trzymając ich po swej prawej stronie.

Kiedy minęła noc, o poranku, starsi mnisi ubrali się, wzięli swe miski i zewnętrzne szaty i udali się do rezydencji gospodarza Citty. Wtedy gospodarz Citta podszedł do tych starszych mnichów, złożył im hołd, usiadł z boku i powiedział do czcigodnego starszego:

„Czcigodny starszy, są te rozliczne poglądy które powstają w świecie: 'świat jest wieczny', 'świat nie jest wieczny',' świat jest skończony', 'świat jest nieskończony', 'dusza i ciało to jedno', 'dusza to jedna rzecz, a ciało to druga rzecz', 'po śmierci Tathagata istnieje', 'po śmierci Tathagata nie istnieje', 'po śmierci Tathagata istnieje i nie istnieje', 'po śmierci Tathagata ani istnieje ani nie istnieje' – te jak również sześćdziesiąt dwa poglądy wymienione w Brahmajala. Kiedy co jest, te poglądy dochodzą do bycia? Kiedy czego nie ma, te poglądy nie dochodzą do bycia?”

Kiedy to zostało powiedziane, czcigodny starszy milczał. Drugi raz i trzeci raz gospodarz Citta zadał to samo pytanie, i drugi raz i trzeci raz czcigodny starszy milczał. Przy tej okazji czcigodny Isidatta był najmłodszym mnichem w tym Zgromadzeniu. Wtedy czcigodny Isidatta powiedział do czcigodnego starszego: „Pozwól mi, czcigodny starszy, odpowiedzieć na pytanie gospodarza Citty”. „Odpowiedz na nie, przyjacielu Isidatto”.

„Teraz gospodarzu, pytasz się w ten sposób: 'Czcigodny starszy, są te rozliczne poglądy które powstają w świecie: 'świat jest wieczny', 'świat nie jest wieczny',' świat jest skończony', 'świat jest nieskończony', 'dusza i ciało to jedno', 'dusza to jedna rzecz, a ciało to druga rzecz', 'po śmierci Tathagata istnieje', 'po śmierci Tathagata nie istnieje', 'po śmierci Tathagata istnieje i nie istnieje', 'po śmierci Tathagata ani istnieje ani nie istnieje' – te jak również sześćdziesiąt dwa poglądy wymienione w Brahmajala. Kiedy co jest, te poglądy dochodzą do bycia? Kiedy czego nie ma, te poglądy nie dochodzą do bycia?'” „Tak, czcigodny panie”.

„Co do rozlicznych poglądów które powstają w świecie: 'świat jest wieczny', 'świat nie jest wieczny',' świat jest skończony', 'świat jest nieskończony', 'dusza i ciało to jedno', 'dusza to jedna rzecz, a ciało to druga rzecz', 'po śmierci Tathagata istnieje', 'po śmierci Tathagata nie istnieje', 'po śmierci Tathagata istnieje i nie istnieje', 'po śmierci Tathagata ani istnieje ani nie istnieje' – te jak również sześćdziesiąt dwa poglądy wymienione w Brahmajala: kiedy jest pogląd ucieleśniający, te poglądy dochodzą do bycia; kiedy nie ma poglądu ucieleśniającego, te poglądy nie dochodzą do bycia”.

 „Ale czcigodny panie, jak dochodzi do poglądu ucieleśniającego?” „Tu gospodarzu, niepouczony przeciętniak, nie szanujący szlachetnych i nie obeznany z ich Dhammą, nie zdyscyplinowany w niej, widzi materię jako ja, lub ja posiadającego materię, lub materię w ja, lub ja w materii. Widzi on uczucie jako ja, lub ja posiadającego uczucie, lub uczucie w ja, lub ja w uczuciu.Widzi percepcję jako ja, lub ja posiadającego percepcję, lub percepcję w ja, lub ja w percepcji. Widzi determinacje jako ja, lub ja posiadającego determinacje, lub determinacje w ja, lub ja w determinacjach. Widzi on świadomość jako ja, lub ja posiadającego świadomość, lub świadomości w ja, lub ja w świadomości. Oto jak dochodzi do poglądu ucieleśniającego”.

„Ale czcigodny panie, jak nie dochodzi do poglądu ucieleśniającego?” „Tu gospodarzu, właściwie pouczony szlachetny uczeń, szanujący szlachetnych i obeznany z ich Dhammą, zdyscyplinowany w niej, szanujący prawdziwych ludzi i obeznany z ich Dhammą, zdyscyplinowany w niej, nie widzi materii jako ja, lub ja posiadającego materię, lub materię w ja, lub ja w materii. Nie widzi on uczucia jako ja, lub ja posiadającego uczucie, lub uczucie w ja, lub ja w uczuciu. Nie widzi percepcji jako ja, lub ja posiadającego percepcję, lub percepcję w ja, lub ja w percepcji. Nie widzi determinacji jako ja, lub ja posiadającego determinacje, lub determinacje w ja, lub ja w determinacjach. Nie widzi on świadomości jako ja, lub ja posiadającego świadomość, lub świadomości w ja, lub ja w świadomości. Oto jak nie dochodzi do poglądu ucieleśniającego”.

„Czcigodny panie, skąd pochodzi mistrz Isidatta?” „Pochodzę z Avanti, gospodarzu”. „Jest szlachetnie urodzony z Avanti o imieniu Isidatta, nasz niewidziany przyjaciel, który odszedł w bezdomność. Czy czcigodny kiedykolwiek go spotkał?” „Tak, gospodarzu”. „Gdzie ten czcigodny tera z mieszka, czcigodny panie?” Kiedy to zostało powiedziane, czcigodny Isidatta milczał. „Czy to mistrz Isidatta?” „Tak, gospodarzu”. Niech mistrz Isidatta cieszy się przyjemnym Dzikim Gajem Mango w Macchikasanda. Chętnie zaopatrzę mistrza Isidattę w szaty, jedzenie, miejsce pobytu i lekarstwa”. „To uprzejmie powiedziane, gospodarzu”.

Wtedy gospodarz Citta, uciszywszy się i uradowawszy słowami czcigodnego Isidatty, swą własną ręką obsłużył i zadowolił starszych mnichów różnymi rodzajami smacznego jedzenia. Kiedy starsi mnisi skończyli jeść i odłożyli swe miski, wstali z miejsc i odeszli.

Wtedy czcigodny główny mnich powiedział do czcigodnego Isidatty: „To dobrze, przyjacielu Isidatto, że pojawiła się u ciebie odpowiedź na to pytanie. Mi ta odpowiedź się nie pojawiła. Zatem, przyjacielu Isidatto, kiedykolwiek powstanie podobne pytanie jakiegoś innego czasu, powinieneś je wyjaśnić”.

Wtedy czcigodny Isidatta uporządkował swoje miejsce pobytu, i zabrawszy miskę i szatę, opuścił Macchikasandę. Kiedy opuścił Macchikasandę, opuścił ją na dobre, i nigdy nie powrócił”.

 SN 41: 3

Głupiec nie żył świętago życia

W Savatthi. "Mnisi, dla głupca ograniczonego przez ignorancję, uwięzionego przez pragnienie tak pojawia się to ciało. Jest więc te ciało i zewnętrzne imię-i-materia  a to jest dualność. Zależnie od tej dualności występuje kontakt. I jest tu te sześć baz zmysłowych, kontaktowany przez które, lub pewne z nich - głupiec doświadcza przyjemności i bólu. Mnisi, dla mądrego człowieka ograniczonego przez ignorancję, uwięzionego przez pragnienie, tak pojawia się to ciało. Jest więc to ciało i zewnętrzne imię-i-materia, a to dualność. Zależnie od tej dualności występuje kontakt. I jest tu te sześć baz zmysłowych, kontaktowany przez które, lub pewne z nich - mądry człowiek doświadcza przyjemności i bólu. Mnisi, jaka jest tu różnica, jakie rozróżnienie pomiędzy mądrym człowiekiem a głupcem?"

"Czcigodny, nasza Dhamma zakorzeniona jest w Zrealizowanym, kierowana przez Zrealizowanego. Byłoby dobrze gdyby Zrealizowany wyjaśnił znaczenie tych słów. Po usłyszeniu tego od Zrealizowanego, mnisi zapamiętają". Zatem słuchajcie i pilnie uważajcie na to co powiem"."Tak czcigodny", odpowiedzieli mnisi. Zrealizowany rzekł:

"Mnisi, dla głupca ograniczonego przez ignorancję, uwięzionego przez pragnienie, ta ignorancja nie zostaje zaniechana i to pragnienie nie zostaje całkowicie zniszczone. Z jakiego powodu? Ponieważ głupiec nie żył świętego życia dla całkowitego zniszczenia cierpienia. Dlatego po rozpadzie ciała głupiec przechodzi do następnego ciała. Przechodząc do następnego ciała, nie jest on wolny od narodzin, starości i śmierci, Powiadam iż nie jest wolny od cierpienia. Mnisi, dla mądrego człowieka ograniczonego przez ignorancję i uwięzionego przez pragnienie, pojawia się to ciało. Dla mądrego człowieka ta ignorancja została zaniechana i to pragnienie zostało całkowicie zniszczone. Z jakiego powodu? Ponieważ mądry człowiek żył święte życie dla całkowitego zniszczenia cierpienia. Zatem po rozpadzie ciała, mądry człowiek nie przechodzi do następnego ciała. Nie przechodząc do następnego ciała jest on wolny od narodzin, starości i śmierci, wolny od żalu, płaczu, bólu, smutku i rozpaczy, powiadam iż jest on wolny od cierpienia. Taka jest różnica, takie rozróżnienie pomiędzy mądrym człowiekiem a głupcem, mianowicie życie świętego życia.
 SN 12: 19   

Sassattavada i ucchedavada w pytaniu Vacchagotty

Przy pewnej okazji wędrowiec Vacchagotta przyszedł do Zrealizowanego i wymienił z nim pozdrowienia. Wtedy spytał: „Jak to jest, mistrzu Gotamo, czy jaźń istnieje?” Kiedy to zostało powiedziane, Zrealizowany pozostał milczący. „Jak zatem jest, czy jaźń nie istnieje?” I za drugim razem Zrealizowany pozostał milczący. W wędrowiec Vacchagotta wstał z miejsca i odszedł. Niedługo po tym jak odszedł, czcigodny Ananda spytał Zrealizowanego: „Czcigodny panie, jak to jest, że kiedy pytany, Zrealizowany nie odpowiedział?”

„Gdybym – spytany czy jaźń istnieje? - odpowiedział: 'Jaźń istnieje' byłoby to wierzenie tych, którzy utrzymują teorię eternalizmu. A gdybym – spytany czy jaźń nie istnieje? - odpowiedział: 'Jaźń nie istnieje, byłoby to wierzenie tych, którzy utrzymują teorię anihilicjonizmu. I znów, gdybym – spytany czy jaźń istnieje? - odpowiedział: 'Jaźń istnieje' czy byłoby to w zgodzie z moją wiedzą, że wszystkie rzeczy są nie-ja? I gdybym – spytany czy jaźń nie istnieje? - odpowiedział: 'Jaźń nie istnieje, wtedy pomieszany jakim już jest, Anando, wędrowiec Vacchagotta stałby się jeszcze bardziej pomieszany, zakładając” 'Z pewnością uprzednio miałem 'ja', a teraz nie mam żadnego'”.

SN 44: 10

Refleksja nad światem

Przy pewnej okazji Zrealizowany mieszkał w Rajagaha, w Bambusowym Gaju, w Sanktuarium Wiewiórek. Tam Zrealizowany odezwał się do mnichów tak:

Mnisi, pewnego razu w przeszłości, pewien człowiek wyszedł z Rajagaha i udał się nad Lotosowy Staw Sumaggadha, myśląc: „Dokonam refleksji o świecie”. Usiadł nad brzegiem Lotosowego Stawu Sumaggadha, i zastanawiał się nad światem. Wtedy, mnisi, ten człowiek zobaczył poczwórną dywizję armii wkraczającą do kwiatu lotosu nad brzegiem stawu. Zobaczywszy to, pomyślał: „Muszę być szalony! Musiałem zwariować! Zobaczyłem coś co nie istnieje w świecie”. Wtedy ten człowiek powrócił do miasta i poinformował wielki tłum ludzi: „Muszę być szalony! Musiałem zwariować! Zobaczyłem coś co nie istnieje w świecie”.

„Ale dlaczego, dobry człowieku, jesteś szalony? Jak to jest, że zwariowałeś? I co zobaczyłeś, co nie istnieje w świecie?”

„Tu, dobrzy panowie, opuściłem Rajagaha i poszedłem nad Lotosowy Staw Sumaggadha, myśląc: „Dokonam refleksji o świecie”. Usiadłem nad brzegiem Lotosowego Stawu Sumaggadha, i zastanawiałem się nad światem. Wtedy,dobrzy panowie, zobaczyłem poczwórną dywizję armii wkraczającą do kwiatu lotosu nad brzegiem stawu. Oto dlaczego jestem szalony, oto dlaczego zwariowałem, oto jak zobaczyłem to co nie istnieje w świecie”.

„Z pewnością jesteś szalony, dobry człowieku! Z pewnością zwariowałeś! Oto jak zobaczyłeś coś co nie istnieje w świecie”.

Jednakże, mnisi, to co ten człowiek zobaczył, było naprawdę realne, nie nierzeczywiste. Pewnego razu w przeszłości bogowie i demony stanęły do bitwy. W tej bitwie bogowie wygrali a demony przegrały. Będąc pokonanymi, demony przestraszyły się i wkroczyły do miasta demonów przez kwiat lotosu, ku niezadowoleniu bogów. 

Zatem mnisi, nie rozmyślajcie nad światem, myśląc: 'świat jest wieczny', 'świat nie jest wieczny',' świat jest skończony', 'świat jest nieskończony', 'dusza i ciało to jedno', 'dusza to jedna rzecz, a ciało to druga rzecz', 'po śmierci Tathagata istnieje', 'po śmierci Tathagata nie istnieje', 'po śmierci Tathagata istnieje i nie istnieje', 'po śmierci Tathagata ani istnieje ani nie istnieje'. Z jakiego powodu? Ponieważ, mnisi, taka refleksja jest niekorzystna, nie należy do fundamentów świętego życia i nie wiedzie do beznamiętności, rozwiania złudzeń, wstrzymania, pokoju, bezpośredniej wiedzy, do oświecenia, do wygaszenia.

Kiedy rozmyślacie, mnisi, powinniście rozmyślać tak: 'To jest cierpienie'. 'To jest powstanie cierpienia'. 'To jest wstrzymanie cierpienia'. 'To jest droga prowadząca do wstrzymania cierpienia' .

Z jakiego powodu? Ponieważ to korzystne i należy do fundamentów świętego życia i wiedzie do beznamiętności, rozwiania złudzeń, wstrzymania, pokoju bezpośredniej wiedzy, do oświecenia, do wygaszenia.

Zatem mnisi, wysiłek musi zostać podjęty by zrozumieć: 'To jest cierpienie'. Wysiłek musi zostać podjęty by zrozumieć: 'To jest powstanie cierpienia'. Wysiłek musi zostać podjęty by zrozumieć: 'To jest wstrzymanie cierpienia'. Wysiłek musi zostać podjęty by zrozumieć: 'To jest droga prowadząca do wstrzymania cierpienia' .

SN 55: 41

Percepcja nietrwałości

W Savatthi. Mnisi, kiedy percepcja nietrwałości jest utrzymywana przy istnieniu i kultywowana, eliminuje ona wszelkie zmysłowe pożądanie, eliminuje wszelkie pożądanie istnienia, eliminuje wszelką ignorancję, i wykorzenia wyobrażenie „jestem”.

Mnisi, tak jak oracz, jesienią, orałby wielkim pługiem niszcząc wszelkie chwasty, tak też kiedy percepcja nietrwałości jest utrzymywana przy istnieniu i kultywowana, eliminuje ona wszelkie zmysłowe pożądanie, eliminuje wszelkie pożądanie istnienia, eliminuje wszelką ignorancję, i wykorzenia wyobrażenie „jestem”.

Mnisi, tak jak wycinacz sitowia wyciąłby sitowie, chwycił za górę, potrząsnął w tą i tamtą stronę, i poobracał dookoła, tak też, kiedy percepcja nietrwałości jest utrzymywana przy istnieniu i kultywowana, eliminuje ona wszelkie zmysłowe pożądanie, eliminuje wszelkie pożądanie istnienia, eliminuje wszelką ignorancję, i wykorzenia wyobrażenie „jestem”.

Mnisi, tak jak gdy gałąź z owocami mango została ucięta, i wszystkie owoce mango przywiązane do tej gałęzi odpadają razem z nią, tak też kiedy percepcja nietrwałości jest utrzymywana przy istnieniu i kultywowana, eliminuje ona wszelkie zmysłowe pożądanie, eliminuje wszelkie pożądanie istnienia, eliminuje wszelką ignorancję, i wykorzenia wyobrażenie „jestem”.

Mnisi, tak jak krokwie w domu o spadzistym dachu wiodą do szczytu dachu, skłaniają się do szczytu dachu, i schodzą na szczycie dachu, i szczyt dachu jest deklarowany ich najważniejszym elementem, tak też, kiedy percepcja nietrwałości jest utrzymywana przy istnieniu i kultywowana, eliminuje ona wszelkie zmysłowe pożądanie, eliminuje wszelkie pożądanie istnienia, eliminuje wszelką ignorancję, i wykorzenia wyobrażenie „jestem”.

Mnisi, tak jak wśród zapachowych korzeni, czarny irys jest deklarowany jako najlepszy, tak też, kiedy percepcja nietrwałości jest utrzymywana przy istnieniu i kultywowana, eliminuje ona wszelkie zmysłowe pożądanie, eliminuje wszelkie pożądanie istnienia, eliminuje wszelką ignorancję, i wykorzenia wyobrażenie „jestem”.

Mnisi, tak jak wśród zapachowych rdzeni drzewa czerwony sandałowiec jest deklarowany jako najlepszy, tak też, kiedy percepcja nietrwałości jest utrzymywana przy istnieniu i kultywowana, eliminuje ona wszelkie zmysłowe pożądanie, eliminuje wszelkie pożądanie istnienia, eliminuje wszelką ignorancję, i wykorzenia wyobrażenie „jestem”.

Mnisi, tak jak wśród zapachowych kwiatów, jaśmin jest deklarowany jako najlepszy, tak też, kiedy percepcja nietrwałości jest utrzymywana przy istnieniu i kultywowana, eliminuje ona wszelkie zmysłowe pożądanie, eliminuje wszelkie pożądanie istnienia, eliminuje wszelką ignorancję, i wykorzenia wyobrażenie „jestem”.

Mnisi, tak jak wszyscy niskiej rangi książęta są wasalami obracającego kołem monarchy, i obracający kołem monarcha jest deklarowany jako najlepszy z nich, tak też, kiedy percepcja nietrwałości jest utrzymywana przy istnieniu i kultywowana, eliminuje ona wszelkie zmysłowe pożądanie, eliminuje wszelkie pożądanie istnienia, eliminuje wszelką ignorancję, i wykorzenia wyobrażenie „jestem”.

Mnisi, tak jak promieniowanie wszystkich gwiazd nie znaczy więcej niż szesnasta część promieniowania księżyca, i promieniowanie księżyca jest deklarowane jako główne wśród nich, tak też, kiedy percepcja nietrwałości jest utrzymywana przy istnieniu i kultywowana, eliminuje ona wszelkie zmysłowe pożądanie, eliminuje wszelkie pożądanie istnienia, eliminuje wszelką ignorancję, i wykorzenia wyobrażenie „jestem”.

Mnisi, tak jak jesienią, kiedy niebo jest czyste i bezchmurne, i słońce, wchodzie na niebo rozprasza wszelkie ciemności w przestrzeni, gdy tak świeci i promieniuje, tak też kiedy percepcja nietrwałości jest utrzymywana przy istnieniu i kultywowana, eliminuje ona wszelkie zmysłowe pożądanie, eliminuje wszelkie pożądanie istnienia, eliminuje wszelką ignorancję, i wykorzenia wyobrażenie „jestem”.

A jak, mnisi, percepcja nietrwałości jest utrzymywana przy istnieniu i kultywowana, że eliminuje ona wszelkie zmysłowe pożądanie, eliminuje wszelkie pożądanie istnienia, eliminuje wszelką ignorancję, i wykorzenia wyobrażenie „jestem”? „Taka jest materia, takie jej powstanie, takie przemijanie; takie jest uczucie, takie jego powstanie, takie przemijanie, taka jest percepcja, takie jej powstanie, takie przemijanie; taka są determinacje, takie ich powstanie, takie przemijanie; taka jest świadomość, takie jej powstanie, takie przemijanie”: oto jak percepcja nietrwałości jest utrzymywana przy istnieniu i kultywowana, że eliminuje ona wszelkie zmysłowe pożądanie, eliminuje wszelkie pożądanie istnienia, eliminuje wszelką ignorancję, i wykorzenia wyobrażenie „jestem”.

SN 22: 102

Użycie słów

 

… Czcigodny Ananda zobaczył czcigodnego Sariputtę nadchodzącego z oddala i rzekł do niego: „Przyjacielu Sariputto, twoje funkcje są spokojne, twój wyraz twarzy jest czysty i jasny. W jakim przebywaniu czcigodny Sariputta spędził dzień?”

Tu, przyjacielu, odłączony od zmysłowych przyjemności, odłączony od niekorzystnych stanów, wkroczyłem i trwałem w pierwszej jhanie, która jest stowarzyszona z myśleniem i rozważaniem, z radością i szczęściem zrodzonymi z odosobnienia. Jednakże, przyjacielu, nie pojawiło mi się: 'Osiągam pierwszą jhanę', czy 'Osiągnąłem pierwszą jhanę', czy 'Wyszedłem z pierwszej jhany'”.

„Musi tak być ponieważ ja-twórczość i moje-twórczość, i dogłębne tendencje do wyobrażenia zostały całkowicie wykorzenione u czcigodnego Sariputty już długi czas, dlatego takie myśli nie pojawiły się u niego”.

SN 28: 1

„Jeżeli mnich jest arahatem,
Spełnionym, z wyczerpanymi skazami,
Tym, który nosi swe ostatnie ciało,
Czy ciągle będzie mówił: 'Ja mówię'?
Czy powie, 'Oni mówią do mnie'?”

„Jeżeli mnich jest arahatem,
Spełnionym, z wyczerpanymi skazami,
Tym, który nosi swe ostatnie ciało,
Może powiedzieć, 'Ja mówię'
I może powiedzieć, 'Oni mówią do mnie'.
Obeznany w światowych wypowiedziach, znając je
Może je stosować w obrębie ograniczeń użycia”.

„Mnich który jest arahatem, z wykonanym zadaniem,
Jego skazy zniszczone, noszący ostatnie ciało,
Czy to ponieważ doszedł do wyobrażenia
Może powiedzieć 'ja mówię'
I może powiedzieć 'oni mówią do mnie?'

„Dla tego kto wolny od wyobrażenia, nie ma więzów
Wszystkie jego więzy wyobrażenia są rozwiązane.
Ten mądry człowiek wydostawszy się poza wyobrażenie,
Może powiedzieć 'ja mówię'
Może powiedzieć 'oni mówią do mnie'.
Obeznany w światowych wypowiedziach, znając je
Może je stosować w obrębie ograniczeń użycia”.

SN 3: 25

Czynniki sprzyjające wejściu w strumień

Wtedy czcigodny Sariputta podszedł do Zrealizowanego, złożył mu hołd i usiadł zboku. Wtedy Zrealizowany rzekł do niego:

„Sariputto, jest powiedzenie: 'czynnik dla wejścia w strumień, czynnik dla wejścia w strumień'. Sariputto, co jest czynnikiem dla wejścia strumień?”

„Czcigodny panie, stowarzyszanie się z prawdziwymi ludźmi, jest czynnikiem dla wejścia w strumień. Słuchanie prawdziwej Dhammy jest czynnikiem dla wejścia w strumień. Poprawne skierowanie uwagi jest czynnikiem dla wejścia w strumień”. Praktykowanie zgodne z Dhammą jest czynnikiem wejścia w strumień”.

„Dobrze, dobrze, Sariputto! Stowarzyszanie się z prawdziwymi ludźmi, Sariputto, jest czynnikiem dla wejścia w strumień. Słuchanie prawdziwej Dhammy jest czynnikiem dla wejścia w strumień. Poprawne skierowanie uwagi jest czynnikiem dla wejścia w strumień”. Praktykowanie zgodne z Dhammą jest czynnikiem wejścia w strumień.

Sariputto, jest powiedziane: 'strumień, strumień'. Sariputto, co jest strumieniem?”

Ta Szlachetna Ośmioraka Ścieżka, czcigodny panie, jest strumieniem; mianowicie, właściwy pogląd, właściwa intencja, właściwa mowa, właściwe działanie, właściwy sposób utrzymania, właściwy wysiłek, właściwa uważność, właściwa koncentracja”.

„Dobrze, dobrze, Sariputto! Ta Szlachetna Ośmioraka Ścieżka, Sariputto, jest strumieniem; mianowicie, właściwy pogląd, właściwa intencja, właściwa mowa, właściwe działanie, właściwy sposób utrzymania, właściwy wysiłek, właściwa uważność, właściwa koncentracja.

Sariputto, jest powiedziane: 'wchodzący w strumień, wchodzący w strumień'. Czym jest wchodzący w strumień?”

„Ten, który posiada tą Szlachetną Ośmioraką Ścieżkę, czcigodny panie, jest nazywany wchodzącym w strumień: ten czcigodny, o takim nazwisku i klanie”.

„Dobrze, dobrze, Sariputto! Ten, który posiada tą Szlachetną Ośmioraką Ścieżkę, Sariputto, jest nazywany wchodzącym w strumień: ten czcigodny, o takim nazwisku i klanie”.

SN 55: 5

Sariputta i Moggallana - początki

Okoliczność była taka: Wędrowiec Sańjaya mieszkał w Rajagaha z licznymi podążającymi za nim wędrowcami. Sariputta i Mogallana wiedli święte życie pod przewodnictwem wędrowca Sańjaya. Uczynili oni pakt, kto pierwszy z nich osiągnie Nieśmiertelność, poinformuje o tym drugiego. O poranku czcigodny Assaji ubrał się i zabierając swą miskę i zewnętrzną szatę udał się do Rajagaha na żebraczy obchód. Idąc, jego sposób bycia budził zaufanie, czy poruszając się na przód, czy poruszając się do tyłu, spoglądając przed siebie, czy na bok, schylając się czy wyprostowując, ze spuszczonymi oczami szedł z gracją. Wędrowiec Sariputta zobaczył go, gdy ten żebrał o jedzenie w Rajagaha i pomyślał: “Są arahaci na świecie, ci co posiedli ścieżkę arahata i ten mnich jest jednym z nich. Załóżmy, że podejdę do niego i spytam pod czyją wodzą odszedł w bezdomność, lub kto jest jego nauczycielem, lub czyją Dhammę wyznaje”. Ale wtedy pomyślał: “Nie jest to czas na zadawanie pytań temu mnichowi, gdy wędruje między domami żebrając o jedzenie. Załóżmy, że będę podążał za nim i zbadam co ten poszukiwacz odkrył?”

Kiedy czcigodny Assaji zakończył obchód i opuścił Rajagaha ze swoim jedzeniem, czcigodny Sariputta podszedł do niego i go pozdrowił. Kiedy kurtuazyjna i grzecznościowa wymiana zdań została zakończona, stanął z boku i rzekł do niego: “Przyjacielu, twe zmysły są uspokojone, kolor twojej skóry jest czysty i jasny. Pod czyją wodzą odszedłeś w bezdomność? Lub kto jest twoim nauczycielem? Czyją Dhammę wyznajesz?" “Jest Wielki Mnich, przyjacielu, syn z rodu Sakyów, który odszedł w bezdomność z klanu Sakyów. Odszedłem w bezdomność pod wodzą Zrealizowanego. On jest moim nauczycielem. To Dhammę Zrealizowanego wyznaję”. “Ale co nauczyciel czcigodnego mówi, czego naucza?” “Dopiero niedawno odszedłem w bezdomność, przyjacielu, dopiero co zetknąłem się z tą Dhammą i Dyscypliną. Nie mogę nauczyć cię tej Dhammy szczegółowo. Jednakże, nauczę cię tej Dhammy w skrócie”. Wtedy Sariputta powiedział: “Niech tak będzie, przyjacielu. Powiedz dużo lub mało, jak ci wygodniej, przekaż mi teraz tylko znaczenie, gdyż nie potrzebuję nic więcej jak znaczenie, bez myśli jeszcze o szczegółach". Czcigodny Assaji przekazał wędrownemu Sariputtcie ten oto zarys Dhammy:

Tathagata określił przyczynę
Warunkowo powstałych rzeczy;
I także to co przynosi ich wstrzymanie.
Taka jest doktryna głoszona przez Wielkiego Mnicha.

I teraz gdy wędrowiec Sariputta usłyszał ten przekaz Dhammy, czyste, nieskazitelne oko Dhammy powstało u niego: Cokolwiek jest podmiotem powstania jest podmiotem wstrzymania.

To jest prawda: nawet gdyby to było wszystko
Osiągnąłeś stan gdzie nie ma żalu
Który my wiele razy przez dziesięć tysięcy wieków
Mijaliśmy, nie dostrzegając.

Wędrowiec Sariputta udał się do wędrowca Moggallany. Wędrowiec Moggallana zobaczył go nadchodzącego. Powiedział: “Twoje zmysły są uspokojone, kolor twojej skóry jest czysty i jasny. Czy to możliwe byś odnalazł Nieśmiertelność?” “Tak przyjacielu, odnalazłem Nieśmiertelność”. “Ale jak ją odnalazłeś, przyjacielu?” Wędrowiec Sariputta opowiedział co się wydarzyło. Wtedy wędrowiec Moggallana usłyszał przekaz Dhammy:

Tathagata określił przyczynę
Warunkowo powstałych rzeczy;
I także to co przynosi ich wstrzymanie.
Taka jest doktryna głoszona przez Wielkiego Mnicha.

I wtedy, czyste, nieskazitelne oko Dhammy powstało u niego: Cokolwiek jest podmiotem powstania jest podmiotem wstrzymania. (Vin. Mv1:23)

Sotāpanna - cztery rzeczy które posiada

W Savatthi. Tam Zrealizowany rzekł to: Mnisi, chociaż Obracający Kołem Monarcha, sprawujący rządy nad czterema kontynentami, z rozpadem ciała , po śmierci, odradza się w dobrej destynacji, w niebiańskim świecie, w towarzystwie bogów królestwa Tavatimsy, i tam w gaju Nandana, w towarzystwie niebiańskich nimf, cieszy się, będąc zaopatrzony i wyposażony w pięć strun niebiańskich zmysłowych przyjemności, wciąż, gdyż nie posiada czterech rzeczy, nie jest wolny od piekła, królestwa zwierząt i królestwa duchów, nie jest wolny od planu żałości, złych destynacji, niższego świata.

Mnisi, chociaż szlachetny uczeń utrzymuje się przy pomocy wyżebranego jedzenia i nosi łachmany, wciąż gdyż posiada cztery rzeczy, jest wolny od piekła, królestwa zwierząt i królestwa duchów, jest wolny od planu żałości, złych destynacji, niższego świata.

Jakie cztery? Tu, mnisi, szlachetny uczeń posiada pełne przekonanie co do Buddy, takie oto: „Zrealizowany jest arahatem, doskonale przebudzonym, spełnionym w prawdziwej wiedzy i prowadzeniu się, pomyślnym, znawcą świata, nieprzewyższonym przywódcą osób do opanowania, nauczycielem bogów i ludzi, Przebudzonym, Zrealizowanym”.

Posiada pełne przekonanie co do Dhammy, takie oto: „Dhamma jest dobrze wyłożona przez Zrealizowanego, (z efektem) widzialnym tutaj i teraz, a nie (po upływie) czasu, zapraszająca do wglądu, naprowadzająca, doświadczana przez mądrych dla każdego osobiście”.

Posiada pełne przekonanie co do Zgromadzenia, takie oto: „Zgromadzenie uczniów Zrealizowanego praktykuje w dobry sposób, w jasny sposób, praktykuje w prawdziwy sposób, praktykuje w odpowiedni sposób; mianowicie, cztery pary jednostek, osiem typów indywidualnych – te Zgromadzenie Zrealizowanego jest warte podarunków, warte gościnności, warte ofiar, warte pozdrowień z szacunkiem, nieprzewyższonym polem zasług dla świata”.

Posiada cnotę drogą szlachetnym – niezłamaną, niestartą, nienaganną, niesplątaną, uwalniającą, chwaloną przez mądrych, wiodącą do koncentracji.

Posiada te cztery rzeczy. I mnisi, pomiędzy uzyskaniem władzy nad czterema kontynentami i uzyskaniem tych czterech rzeczy, uzyskanie władzy nad czterema kontynentami nie jest warte szesnastej części uzyskania tych czterech rzeczy.

SN 55: 1

Mnisi, szlachetny uczeń który posiada cztery rzeczy, jest wchodzącym w strumień, już dłużej nie skazanym na niższy świat, o ustalonej destynacji, z przebudzeniem jako swoją destynacją.

Jakie cztery? Tu, mnisi, szlachetny uczeń posiada pełne przekonanie co do Buddy, takie oto: „Zrealizowany jest arahatem, doskonale przebudzonym, spełnionym w prawdziwej wiedzy i prowadzeniu się, pomyślnym, znawcą świata, nieprzewyższonym przywódcą osób do opanowania, nauczycielem bogów i ludzi, Przebudzonym, Zrealizowanym”.

Posiada pełne przekonanie co do Dhammy, takie oto: „Dhamma jest dobrze wyłożona przez Zrealizowanego, (z efektem) widzialnym tutaj i teraz, a nie (po upływie) czasu, zapraszająca do wglądu, naprowadzająca, doświadczana przez mądrych dla każdego osobiście”.

Posiada pełne przekonanie co do Zgromadzenia, takie oto: „Zgromadzenie uczniów Zrealizowanego praktykuje w dobry sposób, w jasny sposób, praktykuje w prawdziwy sposób, praktykuje w odpowiedni sposób; mianowicie, cztery pary jednostek, osiem typów indywidualnych – te Zgromadzenie Zrealizowanego jest warte podarunków, warte gościnności, warte ofiar, warte pozdrowień z szacunkiem, nieprzewyższonym polem zasług dla świata”.

Posiada cnotę drogą szlachetnym – niezłamaną, niestartą, nienaganną, niesplątaną, uwalniającą, chwaloną przez mądrych, wiodącą do koncentracji.

Mnisi, szlachetny uczeń który posiada cztery rzeczy, jest wchodzącym w strumień, już dłużej nie skazanym na niższy świat, o ustalonej destynacji, z przebudzeniem jako swoją destynacją.

Oto co powiedział Zrealizowany. To powiedziawszy, Pomyślny, Nauczyciel, dalej powiedział:

Ci którzy posiadają wiarę i cnotę,

Pewność i wizją Dhammy,

Na czas dochodzą do szczęścia

Ugruntowanego w tym świętym życiu.

SN 55: 2