M. 13 Wielka Rozprawa o Cierpieniu
2. Wtedy o poranku, liczni mnisi ubrali się i zabrawszy swe miski i zewnętrzne szaty, udali się na żebraczy obchód do Savatthi.
3. Wtedy pomyśleli: „Jest wciąż za wcześnie by iść na żebraczy obchód do Savatthi, załóżmy, że pójdziemy do Parku Wędrowców innych sekt”.
4. I tak udali się do Parku Wędrowców innych sekt i wymienili z nimi pozdrowienia a kiedy kurtuazyjna i grzecznościowa rozmowa została zakończona, usiedli z boku. Kiedy to uczynili, wędrowcy odezwali się do nich:
5. „Przyjaciele, pustelnik Gotama oznajmia pełną wiedzę o zmysłowych przyjemnościach i my także to robimy; Pustelnik Gotama oznajmia pełną wiedzę o materialnych formach i my także to robimy; Pustelnik Gotama oznajmia pełną wiedzę o uczuciach i my także to robimy. Jaka zatem jest tu różnica, jaka odmienność, jakie rozróżnienie pomiędzy nauczaniem pustelnika Gotamy a naszym, pomiędzy jego przesłaniem, a naszym?”
6. Wtedy ani się zgadzając ani nie zgadzając z tymi słowami, mnisi wstali ze swych miejsc i odeszli (myśląc): „Dowiemy się znaczenia tych słów w obecności Zrealizowanego”.
7. Kiedy obeszli Savatthi w poszukiwaniu jedzenia i powrócili z żebraczego obchodu, po posiłku, udali się do Zrealizowanego i po złożeniu mu hołdu, usiedli z boku. Kiedy to uczynili, opowiedzieli mu o tym co miało miejsce.
8. „Mnisi, wędrowców innych sekt, mówiących w ten sposób, powinno się spytać tak: „Ale przyjaciele, jaka jest gratyfikacja, jakie niebezpieczeństwo i jaka ucieczka w przypadku zmysłowych przyjemności? Jaka jest gratyfikacja, jakie niebezpieczeństwo i jaka ucieczka w przypadku materialnych form? Jaka jest gratyfikacja, jakie niebezpieczeństwo i jaka ucieczka w przypadku uczuć?”. Będąc pytanymi w ten sposób, wędrowcy z innych sekt nie podołaliby z wyjaśnieniami i co więcej, popadliby w kłopoty. Dlaczego tak jest? Ponieważ to nie ich dziedzina. Mnisi, nie widzę nikogo na tym świecie z jego bogami, Marami i Brahmami, w tej generacji z jej pustelnikami i braminami, z jej książętami i ich ludźmi, kto mógłby zadowolić umysł odpowiedzią na te pytania, oprócz Tathagaty czy ucznia Tathagaty, czy jeszcze tego kto nauczył się o tym od nich.
Zmysłowe przyjemności
9 (1) A co jest gratyfikacją w przypadku zmysłowych przyjemności? Mnisi, jest pięć strun zmysłowych przyjemności. Jakie pięć? Materialne formy poznawane przez oko, chciane, pożądane, miłe i lubiane, połączone ze zmysłowym pragnieniem i powodujące pożądanie. Dźwięki poznawane przez ucho ... Zapachy poznawane przez nos ... Smaki poznawane przez język ... Obiekty dotyku poznawane przez ciało, chciane, pożądane, miłe i lubiane połączone ze zmysłowym pragnieniem i prowokujące pożądanie. Takie jest te pięć strun zmysłowych przyjemności. A przyjemność i radość co powstaje zależnie od tych pięciu strun zmysłowych przyjemności jest gratyfikacją w przypadku zmysłowych przyjemności.
10 (2) A co jest niebezpieczeństwem w przypadku zmysłowych przyjemności? Tu mnisi, z uwagi na wykonywany zawód, przez szlachetnie urodzonego, czy to jako sprawdzający, obliczający, rolnik, handlarz, hodowca wołów. łucznik, czy człowiek króla, czy jakikolwiek inny zawód, musi się on zmierzyć z zimnem, musi się on zmierzyć z gorącem, jest męczony przez komary i muchy, wiatr i słońce i cała ta masa cierpienia widzialna tutaj i teraz ma zmysłowe przyjemności za swój powód, zmysłowe przyjemności za swe źródło, zmysłowe przyjemności za swą przyczynę, jest prosto powodowana istnieniem zmysłowych przyjemności.
11. Jeżeli nie uzyska on dóbr gdy tak pracuje i się wysila; żali się i smuci i lamentuje bijąc się w piersi strapiony płacze: "Moja praca jest na darmo, moja praca jest bezowocna". I to też jest niebezpieczeństwem w przypadku zmysłowych przyjemności... jest prosto powodowane istnieniem zmysłowych przyjemności.
12. Jeżeli szlachetnie urodzony gdy tak pracuje i się wysila uzyskuje dobra, doświadcza bólu i smutku ochraniając je: "Jak zrobić by ani królowie ani złodzieje nie odebrali mi moich dóbr, by ani ogień ich nie spalił ani nie podmyła woda, ani zawistni spadkobiercy nie zawładnęli nimi?" I gdy tak je pilnuje i ochrania, królowie lub złodzieje odbierają mu je lub ogień spala lub podmywa woda lub zawistni spadkobiercy mu je odbierają. I żali się i smuci i lamentuje bijąc się w piersi strapiony płacze: "Tego co przedtem posiadałem już nie posiadam". I to też jest niebezpieczeństwem w przypadku zmysłowych przyjemności...jest prosto powodowane istnieniem zmysłowych przyjemności.
13. I znów, ze zmysłowymi przyjemnościami za swój powód, zmysłowymi przyjemnościami za swe źródło, zmysłowymi przyjemnościami za swą przyczynę, powodowani prosto istnieniem zmysłowych przyjemności, królowie kłócą się z królami, szlachetni wojownicy ze szlachetnymi wojownikami, bramini z braminami, gospodarze z gospodarzami, matka z dzieckiem, dziecko z matką, ojciec z dzieckiem, dziecko z ojcem, brat z bratem, brat z siostrą, siostra z bratem, przyjaciel z przyjacielem. I tak się kłócąc, awanturując i dysputując, atakują się wzajemnie pięściami, grudami ziemi, kijami lub nożami, z czego powodu spotykają się ze śmiercią lub śmiertelnym cierpieniem. I to też jest niebezpieczeństwem w przypadku zmysłowych przyjemności...jest prosto powodowane istnieniem zmysłowych przyjemności.
14. I znów, ze zmysłowymi przyjemnościami za swój powód, zmysłowymi przyjemnościami za swe źródło, zmysłowymi przyjemnościami za swą przyczynę, powodowani prosto istnieniem zmysłowych przyjemności, ludzie chwytają za miecze i tarcze, biorą łuki i kołczany i szarżują atakując w podwójnym szyku bastiony, używając strzał, oszczepów i mieczy i są ranieni przez strzały i oszczepy i ich ręce są odcinane mieczami a przez to spotykają się ze śmiercią lub śmiertelnym cierpieniem. I to też jest niebezpieczeństwem w przypadku zmysłowych przyjemności...jest prosto powodowane istnieniem zmysłowych przyjemności.
15. I znów ze zmysłowymi przyjemnościami za swe źródło, zmysłowymi przyjemnościami za swą przyczynę, powodowani prosto istnieniem zmysłowych przyjemności, ludzie chwytają za miecze i tarcze, biorą łuki i kołczany i szarżują atakując w podwójnym szyku bastiony, używając strzał, oszczepów i mieczy i są oblewani wrzącymi płynami, miażdżeni ciężarami i ich głowy są odcinane mieczami a przez to spotykają się ze śmiercią lub śmiertelnym cierpieniem. I to też jest niebezpieczeństwem w przypadku zmysłowych pragnień...jest prosto powodowane istnieniem zmysłowych pragnień.
16. I znów ze zmysłowymi przyjemnościami za swe źródło, zmysłowymi przyjemnościami za swą przyczynę, powodowani prosto istnieniem zmysłowych przyjemności, ludzie włamują się i kradną, stają się bandytami i rabusiami, uwodzą cudze żony a złapani przechodzą rozliczne tortury, męczeni przez królów. Są chłostani biczami, bici pałkami, bici maczugami, odcina się im ręce, odcina im się stopy, odcina im się ręce i stopy, odcina im się uszy, odcina im się nosy, odcina im się uszy i nosy, stosując na nich...[Tu opis rozlicznych narzędzi tortur] i są oblewani gorącym olejem i są rzucani psom na pożarcie i są nabijani na pal i odcina im się głowy mieczami a przez to spotykają się ze śmiercią lub śmiertelnym cierpieniem. I to też jest niebezpieczeństwem w przypadku zmysłowych przyjemności...jest prosto powodowane istnieniem zmysłowych przyjemności.
17. I znów ze zmysłowymi przyjemności za swe źródło, zmysłowymi przyjemnościami za swą przyczynę, powodowani prosto istnieniem zmysłowych przyjemności, ludzie mają upodobanie w niewłaściwym prowadzeniu się ciałem, mową i umysłem a po śmierci pojawiają się w stanach deprywacji, nieszczęśliwej destynacji, w zatraceniu, nawet w piekle. I to też jest niebezpieczeństwem w przypadku zmysłowych przyjemności, ta cała masa cierpienia w istnieniach co nadejdą, ma zmysłowe przyjemności za swój powód, zmysłowe przyjemności za swe źródło jest prosto powodowane istnieniem zmysłowych przyjemności.
18 (3) A co mnisi jest ucieczką w przypadku zmysłowych przyjemności? To usunięcie chęci i pożądania, porzucenie chęci i pożądania zmysłowych przyjemności. To jest ucieczką w przypadku zmysłowych przyjemności.
19. By ci pustelnicy i bramini, którzy nie rozumieją jakimi rzeczywiście są, gratyfikacja jako gratyfikacja, niebezpieczeństwo jako niebezpieczeństwo, ucieczka jako ucieczka w przypadku zmysłowych przyjemności, mogli sami w pełni zrozumieć zmysłowe przyjemności czy poinstruować innego by w pełni zrozumiał zmysłowe przyjemności – to niemożliwe. By ci pustelnicy i bramini, którzy rozumieją jakimi rzeczywiście są, gratyfikacja jako gratyfikacja, niebezpieczeństwo jako niebezpieczeństwo, ucieczka jako ucieczka w przypadku zmysłowych przyjemności, mogli sami w pełni zrozumieć zmysłowe przyjemności czy poinstruować innego by w pełni zrozumiał zmysłowe przyjemności – to możliwe.
Materialna forma
20. Mnisi, a co jest gratyfikacją w przypadku materialnej formy? Załóżmy, że jest dziewczyna z kasty szlachetnych wojowników czy z kasty braminów czy wywodząca się z gospodarzy, w piętnastym roku życia, ani za wysoka, ani za niska, ani za chuda, ani za gruba, ani zbyt ciemna ani zbyt jasna: czy jej piękno i uroda są wtedy u szczytu?” „Tak czcigodny panie”. „Mnisi, przyjemność i radość które powstają w zależności od tego piękna i urody są gratyfikacją w przypadku materialnej formy.
21. A co jest niebezpieczeństwem w przypadku materialnej formy? Później można zobaczyć tą samą kobietę, po osiemdziesiątce, dziewięćdziesiątce lub stuletnią, postarzałą, wykrzywioną jak podpórka dachu, zgiętą wpól, chwiejącą się, słabą, z młodością co odeszła, złamanymi zębami, siwymi włosami, łysą, pomarszczoną, z pokrzywionymi członkami, jak uważacie mnisi, czy jej uprzednia piękność i uroda zginęły i niebezpieczeństwo stało się oczywiste?” „Tak czcigodny panie”. „Mnisi, to również jest niebezpieczeństwem w przypadku materialnej formy.
22. I znów, można zobaczyć tą samą kobietę obolałą, cierpiącą i ciężko chorą zanieczyszczoną swymi własnymi ekskrementami i moczem, podnoszoną przez jednych i ustawioną w pozycji siedzącej przez drugich. Jak uważacie mnisi czy jej uprzednia piękność i uroda zginęły i niebezpieczeństwo stało się oczywiste?” „Tak czcigodny panie”. „Mnisi, to również jest niebezpieczeństwem w przypadku materialnej formy.
23. I znów, można zobaczyć tą samą kobietę jako trupa wyrzuconego na teren cmentarny, nieżywego jeden dzień, dwa dni, opuchniętego, z sączącą się materią. Jak uważacie mnisi czy jej uprzednia piękność i uroda zginęły i niebezpieczeństwo stało się oczywiste?” „Tak czcigodny panie”. „Mnisi, to również jest niebezpieczeństwem w przypadku materialnej formy.
24. I znów, można zobaczyć tą samą kobietę jako trupa wyrzuconego na teren cmentarny, pożeranego przez kruki, kanie, sępy, psy, szakale i różne rodzaje robaków. Jak uważacie mnisi czy jej uprzednia piękność i uroda zginęły i niebezpieczeństwo stało się oczywiste?” „Tak czcigodny panie”. „Mnisi, to również jest niebezpieczeństwem w przypadku materialnej formy.
25. I znów, można zobaczyć tą samą kobietę jako trupa wyrzuconego na teren cmentarny, szkielet z mięsem i krwią trzymający się razem przez ścięgna. Jak uważacie mnisi czy jej uprzednia piękność i uroda zginęły i niebezpieczeństwo stało się oczywiste?” „Tak czcigodny panie”. „Mnisi, to również jest niebezpieczeństwem w przypadku materialnej formy.
26. I znów, można zobaczyć tą samą kobietę jako trupa wyrzuconego na teren cmentarny, szkielet bez mięsa pomazany krwią i trzymający się razem przez ścięgna. Jak uważacie mnisi czy jej uprzednia piękność i uroda zginęły i niebezpieczeństwo stało się oczywiste?” „Tak czcigodny panie”. „Mnisi, to również jest niebezpieczeństwem w przypadku materialnej formy.
27. I znów, można zobaczyć tą samą kobietę jako trupa wyrzuconego na teren cmentarny, szkielet bez mięsa i krwi trzymający się razem dzięki ścięgnom. Jak uważacie mnisi czy jej uprzednia piękność i uroda zginęły i niebezpieczeństwo stało się oczywiste?” „Tak czcigodny panie”.„Mnisi, to również jest niebezpieczeństwem w przypadku materialnej formy.
28. I znów, można zobaczyć tą samą kobietę jako trupa wyrzuconego na teren cmentarny: kości bez ścięgien porozrzucane w różnych kierunkach, tu kość ręki, tu kość stopy, tu kość uda, tu kość biodrowa, tu kość piersiowa, tu kość dłoni, tu kość ramienia, tu kość szyi, tu szczęka, tu zęby, tu czaszka. Jak uważacie mnisi czy jej uprzednia piękność i uroda zginęły i niebezpieczeństwo stało się oczywiste?” „Tak czcigodny panie”. „Mnisi, to również jest niebezpieczeństwem w przypadku materialnej formy.
29. I znów, można zobaczyć tą samą kobietę jako trupa wyrzuconego na teren cmentarny: pobielałe kości koloru muszli. Jak uważacie mnisi czy jej uprzednia piękność i uroda zginęły i niebezpieczeństwo stało się oczywiste?” „Tak czcigodny panie”. „Mnisi, to również jest niebezpieczeństwem w przypadku materialnej formy.
30. I znów, można zobaczyć tą samą kobietę jako trupa wyrzuconego na teren cmentarny: kości zebrane razem, starsze niż rok. Jak uważacie mnisi czy jej uprzednia piękność i uroda zginęły i niebezpieczeństwo stało się oczywiste?” „Tak czcigodny panie”. „Mnisi, to również jest niebezpieczeństwem w przypadku materialnej formy.
31. I znów, można zobaczyć tą samą kobietę jako trupa wyrzuconego na teren cmentarny: kości zgniłe i pokruszone na pył. Jak uważacie mnisi czy jej uprzednia piękność i uroda zginęły i niebezpieczeństwo stało się oczywiste?” „Tak czcigodny panie”. „Mnisi, to również jest niebezpieczeństwem w przypadku materialnej formy.
32 (3) A co jest ucieczką w przypadku materialnej formy? To usunięcie chęci i pożądania, porzucenie chęci i pożądania materialnej formy. To jest ucieczka w przypadku materialnej formy.
33. By ci pustelnicy i bramini, którzy nie rozumieją jakimi rzeczywiście są, gratyfikacja jako gratyfikacja, niebezpieczeństwo jako niebezpieczeństwo, ucieczka jako ucieczka w przypadku materialnej formy, mogli sami w pełni zrozumieć materialną formę czy poinstruować innego by w pełni zrozumiał materialną formę – to niemożliwe. By ci pustelnicy i bramini, którzy rozumieją jakimi rzeczywiście są, gratyfikacja jako gratyfikacja, niebezpieczeństwo jako niebezpieczeństwo, ucieczka jako ucieczka w przypadku materialnej formy mogli sami w pełni zrozumieć materialną formę czy poinstruować innego by w pełni zrozumiał materialną formę – to możliwe.
Uczucia
34. A co jest gratyfikacją w przypadku uczuć? Tu mnisi, całkowicie odłączony od zmysłowych przyjemności, odłączony od niekorzystnych stanów mnich wkracza i trwa w pierwszej jhanie, z myśleniem i rozważaniem wraz z błogością i (cielesną przyjemnością) zrodzonymi z odosobnienia. Przy tej okazji nie wybiera on na swoje zmartwienie, na zmartwienie innych czy na zmartwienie obu. Przy tej okazji czuje on tylko uczucie które jest wolne od zmartwienia. Powiadam, że gratyfikacja w przypadku tego uczucia w jej najwyższym aspekcie jest wolnością od zmartwienia.
35. I znów, po uspokojeniu myślenia i rozważania mnich wkracza i trwa w drugiej jhanie z pewnością siebie i z zjednoczonym umysłem z błogością i przyjemnością zrodzonymi z koncentracji. Przy tej okazji nie wybiera on na swoje zmartwienie, na zmartwienie innych czy na zmartwienie obu. Przy tej okazji czuje on tylko uczucie które jest wolne od zmartwienia. Powiadam, że gratyfikacja w przypadku tego uczucia w jej najwyższym aspekcie jest wolnością od zmartwienia.
36. I znów, z odejściem błogości trwając w równowadze, uważny i w pełni rozważny ciągle odczuwając przyjemność cielesną, mnich wkracza i trwa w trzeciej jhanie, na temat której szlachetni powiadają:'Ten ma przyjemne przebywanie, kto zrównoważony i uważny'. Przy tej okazji nie wybiera on na swoje zmartwienie, na zmartwienie innych czy na zmartwienie obu. Przy tej okazji czuje on tylko uczucie które jest wolne od zmartwienia. Powiadam, że gratyfikacja w przypadku tego uczucia w jej najwyższym aspekcie jest wolnością od zmartwienia.
37. I znów, po zaniechaniu przyjemności i bólu z uprzednim zanikiem radości i smutku, mnich wkracza i trwa w czwartej jhanie, charakteryzującej się ani-bólem-ani-przyjemnością, i z oczyszczoną uważnością dzięki równowadze. Przy tej okazji nie wybiera on na swoje zmartwienie, na zmartwienie innych czy na zmartwienie obu. Przy tej okazji czuje on tylko uczucie które jest wolne od zmartwienia. Powiadam, że gratyfikacja w przypadku tego uczucia w jej najwyższym aspekcie jest wolnością od zmartwienia.
38. A jakie jest niebezpieczeństwo w przypadku uczuć? Uczucia są nietrwałe, bolesne, nieodseparowane od idei zmiany. To jest niebezpieczeństwo w przypadku uczuć.
39. A co jest ucieczką w przypadku uczuć? To usunięcie chęci i pożądania, porzucenie chęci i pożądania uczuć. To jest ucieczka w przypadku uczuć.
40. By ci pustelnicy i bramini, którzy nie rozumieją jakimi rzeczywiście są, gratyfikacja jako gratyfikacja, niebezpieczeństwo jako niebezpieczeństwo, ucieczka jako ucieczka w przypadku uczuć, mogli sami w pełni zrozumieć uczucia czy poinstruować innego by w pełni zrozumiał uczucia – to niemożliwe. By ci pustelnicy i bramini, którzy rozumieją jakimi rzeczywiście są, gratyfikacja jako gratyfikacja, niebezpieczeństwo jako niebezpieczeństwo, ucieczka jako ucieczka w przypadku uczuć mogli sami w pełni zrozumieć uczucia czy poinstruować innego by w pełni zrozumiał uczucia – to możliwe.
Oto co powiedział Zrealizowany. Mnisi byli zadowoleni i ucieszeni słowami Zrealizowanego.
