Balans w kultywowaniu czynników przebudzenia

W Savatthi. Wtedy, o poranku, liczni mnisi ubrali się i zabierając swe miski i płaszcze wkroczyli do Savatthi na żebraczy obchód. Wtedy wydało im się: „Jest jeszcze za wcześnie na żebraczy obchód po Savatthi. Chodźmy do parku wędrowców innych sekt". Wtedy ci mnisi udali się do parku wędrowców innych sekt. Wymienili z nimi pozdrowienia i kiedy kurtuazyjna i grzecznościowa wymiana zdań została zakończona, usiedli z boku. Wtedy wędrowcy powiedzieli im: „Przyjaciele, pustelnik Gotama naucza Dhammy swoim uczniom w ten sposób: 'Chodźcie mnisi, porzućcie pięć przeszkód, deprawacji umysłu które osłabiają zrozumienie i utrzymajcie przy istnieniu siedem czynników przebudzenia'. My także nauczamy Dhammy naszym uczniom w ten sposób: 'Chodźcie przyjaciele, porzućcie pięć przeszkód, deprawacji umysłu które osłabiają zrozumienie i utrzymajcie przy istnieniu siedem czynników przebudzenia'. Zatem, przyjaciele, jaka jest dystynkcja, rozbieżność, różnica pomiędzy pustelnikiem Gotamą a nami, mianowicie pomiędzy jednym nauczaniem Dhammy a drugim, pomiędzy jednym sposobem instrukcji a drugim?”

Wtedy ci mnisi ani się ucieszyli ani odrzucili twierdzenia tych wędrowców. Bez cieszenia się i odrzucenia, wstali ze swych miejsc myśląc: „Dowiemy się znaczenia tych słów od Zrealizowanego”.

Wtedy, kiedy ci mnisi obeszli Savatthi i powrócili z żebraczego obchodu, po posiłku, podeszli do Zrealizowanego, złożyli mu hołd i usiedli z boku i zdali mu sprawę z całej dyskusji pomiędzy tymi wędrowcami a nimi.

„Mnisi, kiedy wędrowcy z innych sekt mówią w ten sposób, to powinni być zapytani: 'Przyjaciele, kiedy umysł staje się ospały, na który czynnik przebudzenia nie jest pora by go utrzymywać przy istnieniu przy tej okazji, i na jaki czynnik przebudzenia jest pora, by go utrzymywać przy istnieniu przy tej okazji? I dalej, przyjaciele, kiedy umysł staje się podekscytowany, na który czynnik przebudzenia nie jest pora by go utrzymywać przy istnieniu przy tej okazji, i na jaki czynnik przebudzenia jest pora, by go utrzymywać przy istnieniu przy tej okazji?' Będąc zapytani w ten sposób, ci wędrowcy nie byliby zdolni odpowiedzieć i przez to zetknęliby się ze strapieniem. Z jakiego powodu? Ponieważ to byłoby poza obrębem ich domeny. Mnisi, nie widzę nikogo w tym świecie z jego bogami, Marą i Brahmą, w tej generacji z jej pustelnikami i braminami, z jej bogami i ludźmi, kto mógłby zadowolić umysł odpowiedzią na te pytania, poza Tathagatą czy uczniem Tathagaty czy tym który usłyszał ją od nich.

Ospałość umysłu; nie pora na:

Mnisi, przy okazji, kiedy umysł staje się ospały, nie jest pora na utrzymywanie przy istnieniu czynnika przebudzenia spokoju, czynnika przebudzenia koncentracji, czynnika przebudzenia równowagi. Z jakiego powodu? Ponieważ umysł jest ospały, mnisi, i trudno pobudzić go tymi rzeczami.

Załóżmy, mnisi, że człowiek chce by rozgorzał mały ogień. Jeżeli wrzuci doń wilgotną trawę, wilgotne krowie łajno, i wilgotne drewno, spryska to wodą i zasypie ziemią czy będzie umiał rozgorzeć ten mały ogień?” „Nie, czcigodny panie”. „Tak też, mnisi, przy okazji gdy umysł staje się ospały, nie jest pora na utrzymywanie przy istnieniu czynnika przebudzenia spokoju, czynnika przebudzenia koncentracji, czynnika przebudzenia równowagi. Z jakiego powodu? Ponieważ umysł jest ospały, mnisi, i trudno pobudzić go tymi rzeczami.

Ospałość umysłu: pora na:

Mnisi, przy okazji, kiedy umysł staje się ospały, jest pora na utrzymywanie przy istnieniu czynnika przebudzenia badania Dhammy, czynnik przebudzenia energii, i czynnik przebudzenia radości. Z jakiego powodu? Ponieważ umysł jest ospały, mnisi, i łatwo pobudzić go tymi rzeczami. Załóżmy, mnisi, że człowiek chce by rozgorzał mały ogień. Jeżeli wrzuci doń suchą trawę, suche krowie łajno, i suche drewno, będzie na to dmuchać i nie zasypie ziemią, czy będzie umiał rozgorzeć ten mały ogień?” „Tak, czcigodny panie”. „Tak też, mnisi, przy okazji gdy umysł staje się ospały, jest pora na utrzymywanie przy istnieniu czynnika przebudzenia badania Dhammy, czynnik przebudzenia energii, i czynnik przebudzenia radości. Z jakiego powodu? Ponieważ umysł jest ospały, mnisi, i łatwo pobudzić go tymi rzeczami.

Podekscytowanie umysłu; nie pora na:

Mnisi, przy okazji kiedy umysł staje się podekscytowany, nie pora utrzymywać przy istnieniu czynnik przebudzenia badania Dhammy, czynnik przebudzenia energii, czynnik przebudzenia radości. Z jakiego powodu? Ponieważ umysł jest podekscytowany, mnisi, i jest trudno uspokoić go tymi rzeczami. Załóżmy, mnisi, że człowiek chce wygasić wielkie ognisko. Jeżeli wrzuci doń suchą trawę, suche krowie łajno, i suche drewno, będzie na to dmuchać i nie zasypie ziemią, czy będzie umiał wygasić to wielkie ognisko?” „Nie, czcigodny panie”. „Tak też, mnisi, przy okazji gdy umysł staje się podekscytowany, nie jest pora na utrzymywanie przy istnieniu czynnika przebudzenia badania Dhammy, czynnika przebudzenia energii, i czynnika przebudzenia radości. Z jakiego powodu? Ponieważ umysł jest podekscytowany, mnisi, i trudno go uspokoić tymi rzeczami.

Podekscytowanie umysłu; pora na:

Mnisi, przy okazji kiedy umysł staje się podekscytowany, jest pora by utrzymywać przy istnieniu czynnik przebudzenia spokoju, czynnik przebudzenia koncentracji, czynnik przebudzenia równowagi. Z jakiego powodu? Ponieważ umysł jest podekscytowany, mnisi, i jest łatwo uspokoić go tymi rzeczami. Załóżmy, mnisi, że człowiek chce wygasić wielkie ognisko. Jeżeli wrzuci doń wilgotną trawę, wilgotne krowie łajno, i wilgotne drewno, zasypie ziemią, czy będzie umiał wygasić to wielkie ognisko?” „Tak, czcigodny panie”. „Tak też, mnisi, przy okazji gdy umysł staje się podekscytowany, jest pora na utrzymywanie przy istnieniu czynnika przebudzenia spokoju, czynnika przebudzenia koncentracji, czynnika przebudzenia równowagi. Z jakiego powodu? Ponieważ umysł jest podekscytowany, mnisi, i łatwo go uspokoić tymi rzeczami. Mnisi, ale powiadam , że uważność, jest zawsze użyteczna.

SN 46: 53